Spinnen die vleermuizen doden en opeten: het gebeurt vaker dan gedacht

spin en vleermuis

Voor wie zou de vleermuis een blokje om gaan? Grote roofvogels? Jawel. Slangen? Ook. Maar nieuw onderzoek wijst erop dat vleermuizen nog een geduchte vijand hebben: spinnen. Het komt veel vaker voor dan gedacht dat spinnen vleermuizen opeten, zo hebben wetenschappers ontdekt.

“Vleermuizen hebben weinig natuurlijke vijanden,” zo schrijven de onderzoekers in het blad PLoS ONE. “De meest prominente vijanden van de vleermuis die in de wetenschappelijke literatuur worden genoemd, zijn uilen, haviken en slangen.” En zo heel af en toe blijken ook geleedpotigen het op vleermuizen voorzien te hebben. “In een grot in Venezuela is waargenomen hoe duizendpoten plooilipvleermuizen en bladneusvleermuizen doodden en opaten.” En er is ook wel eens waargenomen hoe zweepspinnen dode bladneusvleermuizen in grotten in het Caribisch gebied opaten, maar onduidelijk was of de spinnen de vleermuizen ook gedood hadden of dat ze meer dienst deden als aaseters. De onderzoekers vroegen zich dan ook af hoe vaak het werkelijk voorkomt dat spinnen vleermuizen doden en opeten.

Foto's: Nyffeler M, Knörnschild M (2013) Bat Predation by Spiders. PLoS ONE 8(3): e58120. doi:10.1371/journal.pone.0058120.
Foto’s: Nyffeler M, Knörnschild M (2013) Bat Predation by Spiders. PLoS ONE 8(3): e58120. doi:10.1371/journal.pone.0058120.
Onderzoek
Om dat uit te zoeken, bestudeerden ze eerdere onderzoeken die naar spinnen en vleermuizen zijn gedaan. Ook bestudeerden ze foto’s die bijvoorbeeld bloggers de afgelopen jaren plaatsten en waarop te zien is hoe een spin zich tegoed doet aan een vleermuis. Ook werd er contact opgenomen met mensen die vleermuizen opvangen en indien nodig behandelen. De onderzoekers vroegen deze mensen onder meer of ze wel eens vleermuizen uit spinnenwebben hadden gered. Ook gingen de onderzoekers in gesprek met collega-wetenschappers om niet-gepubliceerde rapporten waarin melding werd gemaakt van vleermuizen die door spinnen gedood waren, op het spoor te komen.

Overal
Op basis van al die bronnen, kunnen de onderzoekers vaststellen dat spinnen veel vaker dan gedacht vleermuizen doden en opeten. Het komt op alle continenten – met uitzondering van Antarctica – voor. Maar het gebeurde het vaakst in de tropen. Dat is goed te verklaren: spinnen moeten wat groter zijn om vleermuizen de baas te kunnen en grotere spinnen komen nu eenmaal meer in de tropen voor.

Tarantula
Spinnen die in staat zijn om vleermuizen te overmeesteren, zijn onder meer de jagende spinnen, zoals de tarantula (vogelspin). Maar ook spinnen die hun prooien met behulp van een web vangen, zijn een geduchte tegenstander van de vleermuis. Grote wielwebspinnen in Peru, Colombia en Guatemala zijn bijvoorbeeld in staat vleermuizen in hun web te vangen. En ook spinnen uit het geslacht Nephila zijn een geduchte tegenstander: hoewel ze slechts één tot zeven gram zwaar zijn, kunnen ze met hun sterke web dat soms wel 1,5 meter breed is prima vleermuizen vangen.

Dichterbij

Spinnen die vleermuizen vangen: het gebeurt niet alleen ver weg. De onderzoekers wijzen ook op een web in Stuttgart (Duitsland). Het web behoorde toe aan een wielwebspin en bevatte een dode vleermuis. En ook in het zuidoosten van Engeland is wel eens een dode vleermuis in een spinnenweb aangetroffen.

Kleine vleermuizen
Lang niet alle vleermuizen hebben in spinnen een geduchte tegenstander. Het zijn vooral kleine soorten met een spanwijdte van tussen de tien en 24 centimeter en een gewicht van 3 tot 8 gram. Vooral spinnen die vleermuizen in hun web vangen, moeten het van kleine vleermuizen hebben: de grotere exemplaren vliegen er namelijk dwars doorheen.

Kunnen we met zekerheid stellen dat de spinnen vleermuizen doden en in dit geval dus geen aaseters zijn? De onderzoekers denken van wel. Ze wijzen onder meer op het filmpje hieronder dat bewijst dat een tarantula een vleermuis kan doden. Ook wijzen ze op de vele waarnemingen die ze tijdens hun studie aantroffen, waaruit bleek dat spinnen die vleermuizen in hun web vangen deze direct inpakken en gaan bijten. Nadat de vleermuis het loodje had gelegd, at de spin nog uren van de vleermuis. “Hoewel in sommige gevallen vleermuizen die in een web terecht zijn gekomen, gestorven zijn aan uitputting, honger, uitdroging en of oververhitting zijn er genoeg andere gevallen waarin werd waargenomen dat spinnen de gevangen vleermuizen actief aanvielen, doodden en opaten. Dit bewijs suggereert dat de jacht van spinnen op vliegende gewervelden veel vaker voorkomt dan gedacht.”

Bronmateriaal

"Bat Predation by Spiders" - Plosone.org
De foto bovenaan dit artikel is afkomstig uit het blad PLoS ONE - Nyffeler M, Knörnschild M (2013) Bat Predation by Spiders. PLoS ONE 8(3): e58120. doi:10.1371/journal.pone.0058120.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd