Sterren zien het levenslicht in de winden van zwarte gaten

Wetenschappers hebben een nieuwe – zeer turbulente – stellaire kraamkamer ontdekt: de krachtige winden die door zwarte gaten gegenereerd worden.

In de meeste sterrenstelsels vinden we een superzwaar zwart gat. Wanneer zo’n zwart gat materie opslokt, wordt het omringende gas enorm verhit en in de vorm van krachtige, dichte winden het moederstelsel uit geblazen. “Astronomen vermoedden al een tijdje dat de omstandigheden in deze uitstromen geschikt konden zijn voor stervorming, maar nog niemand had het zien gebeuren, omdat het zeer moeilijk waarneembaar is,” vertelt onderzoeker Roberto Maiolino. Waarnemingen met behulp van ESO’s Very Large Telescope brengen daar nu verandering in. Die observaties leveren namelijk overtuigend bewijs dat in de uitstromen van zwarte gaten sterren geboren worden.

Jong, heet en helder
De onderzoekers observeerden twee botsende sterrenstelsels op zo’n 600 miljoen lichtjaar van de aarde. Ze slaagden erin om de uitstromen van een zwart gat in één van deze twee sterrenstelsels direct waar te nemen. En in die uitstroom detecteerden ze – aan de hand van de karakteristieke manier waarop jonge sterren omringende gaswolken laten gloeien – een populatie jonge sterren. Deze sterren zijn waarschijnlijk hooguit enkele tientallen miljoenen jaren oud. Bovendien lijkt het erop dat ze heter en helderder zijn dan sterren die in een rustigere omgeving – bijvoorbeeld de schijf van een sterrenstelsel – ontstaan.

WIST JE DAT…

…het zwarte gat in het hart van onze Melkweg reuzenballen braakt?

De toekomst
Maar hoe vergaat het nu deze sterren die in zo’n extreme plek geboren worden? De onderzoekers hebben tevens gekeken naar hun beweging en snelheid. Het licht van de meeste sterren wijst erop dat zij zich – net als de uitstromen waaruit ze geboren zijn – met grote snelheid van het centrum van het sterrenstelsel weg haasten. “De sterren die in de wind nabij het centrum van het stelsel ontstaan, zouden kunnen afremmen en zelfs rechtsomkeert kunnen maken, maar de sterren die zich verderop in de uitstroom vormen, worden minder hard afgeremd en zouden uit het stelsel kunnen ontsnappen,” vertelt onderzoeker Helen Russell hierover.

Wellicht kan de ontdekking dat sterren geboren kunnen worden in de uitstroom van zwarte gaten meer licht werpen op een aantal mysteries. Zo weten onderzoekers tot op heden niet goed hoe de ruimte tussen de sterrenstelsels – intergalactische ruimte – verrijkt wordt met zware elementen. Misschien vinden we het antwoord wel in de uitstromen van zwarte gaten. Wanneer hierin sterren geboren worden en die sterren uit het moederstelsel worden geslingerd en vervolgens buiten dat moederstelsel exploderen, kunnen zij de intergalactische ruimte op zware elementen trakteren.

Bronmateriaal

"Winden van superzware zwarte gaten baren sterren" - ESO
De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO / M. Kornmesser

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd