Sterrencluster ontdekt dat razendsnel sterren maakt

Wetenschappers hebben een sterrencluster ontdekt dat met een recordsnelheid sterren vormt, supermassief is en de krachtigste röntgenstraling voortbrengt. Een echte recordbreker dus.

Het draait allemaal om het Phoenix-cluster dat zich op 5,7 miljard lichtjaar van de aarde bevindt. In het hart van het cluster ontstaan in recordtijd sterren. Maar dat is nog niet alles. Het cluster is ook nog eens de meest krachtige producent van röntgenstraling en bovendien één van de meest massieve clusters ooit ontdekt. Ook de snelheid waarmee heet gas in het midden van het cluster afkoelt, breekt alle records.

Snelheid
Een razendsnel sterrencluster dus. Het stervormingsproces in het cluster verloopt zo’n twintig keer sneller dan in bijvoorbeeld het Perseus-cluster. Heel lang zal het sterrencluster dit overigens niet volhouden. De snelheid waarmee sterren ontstaan en gas in het cluster afkoelt, zorgt ervoor dat zowel het sterrenstelsel als het zwarte gat in het hart van het cluster snel in massa toeneemt. “Het sterrenstelsel en het zwarte gat groeien onverantwoord hard,” stelt onderzoeker Bradford Benson. “Die groeispurt kan niet veel langer duren dan ongeveer honderd miljoen jaar. Anders worden het sterrenstelsel en het zwarte gat groter dan hun tegenhangers in het nabije heelal.”

Afkoelen
Net als andere sterrenclusters bevat Phoenix heet gas. Lang werd gedacht dat dit gas na verloop van tijd af zou koelen en naar het centrum van het sterrenstelsel – dat zich midden in het cluster bevindt – zou zakken. Daar ontstonden dan heel veel sterren. Dat er de laatste tijd weinig sterren in clusters zijn ontstaan, zou komen doordat supermassieve zwarte gaten in centrale sterrenstelsels energie in het systeem pompen en zo voorkomen dat het gas afkoelt en sterren kan gaan vormen. In het Phoenix-cluster ontstaan echter nog steeds sterren en snel ook. “Jets van het gigantische zwarte gat in het centrum van het cluster zijn blijkbaar niet sterk genoeg om te voorkomen dat het gas in het cluster afkoelt.”

Op z’n kop
De ontdekking van dit cluster zet wel het één en ander op zijn kop. “Deze spectaculaire groei van sterren is een heel belangrijke ontdekking, omdat het erop wijst dat we opnieuw moeten gaan nadenken hoe grote sterrenstelsels in het hart van clusters groeien,” vertelt onderzoeker Martin Rees. “Het afkoelen van heet gas is mogelijk een belangrijkere bron van sterren dan we dachten.”

Over de naam van het nieuwe sterrencluster is goed nagedacht. “Hoewel sterrenstelsels in het centrum van de meeste clusters al miljarden jaren slapen, lijkt het centrale sterrenstelsel in dit cluster opnieuw tot leven te zijn gekomen en opnieuw sterren te vormen,” vertelt onderzoeker Michael McDonald. “De mythologie van de fenix, een vogel die opstaat uit de dood, is een geweldige manier om dit herleefde object te beschrijven.”

Bronmateriaal

"Phoenix Cluster Sets Record Pace at Forming Stars" - NASA.gov
De afbeelding bovenaan dit artikel is afkomstig van Gemini.edu.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd