Dat suggereert een nieuw onderzoek, waarvan we de resultaten met een korrel zout moeten nemen en vooral niet te snel moeten doorvertalen naar mensen.
Meer dan tien jaar heeft het Amerikaanse National Toxicology Program (NTP) onderzoek gedaan naar het effect dat de straling die onze mobiele telefoons afgeven, heeft op muizen en ratten. De resultaten werden eind vorige week aangekondigd en zorgden voor nogal wat beroering. De Amerikaanse overheidsorganisatie NTP concludeert namelijk dat er duidelijk bewijs is dat blootstelling aan radiostraling die ook vrijkomt als je telefoon gebruik maakt van 2G of 3G onder mannelijke ratten leidt tot tumoren in het hart. Ook bleken deze ratten een verhoogde kans te hebben op tumoren in het brein en de bijnieren. “Wij geloven dat het verband tussen radiostraling en tumoren in mannelijke ratten echt is en de externe experts zijn het daarmee eens,” aldus onderzoeker John Bucher.
Het onderzoek
Er is de afgelopen jaren al veel onderzoek gedaan naar het effect dat van mobiele telefoons afkomstige straling op de gezondheid zou kunnen hebben. En het onderzoek van NTP steekt daar in een aantal opzichten met kop en schouders bovenuit. Zo is er onderzoek gedaan onder een groot aantal proefdieren (naast ratten werden ook muizen bestudeerd). Bovendien werden de dieren gedurende hun hele leven aan straling blootgesteld en konden de onderzoekers heel nauwkeurig bepalen met hoeveel straling de dieren in aanraking kwamen.
Kanttekening
Maar dat neemt niet weg dat er een aantal belangrijke kanttekeningen geplaatst kunnen worden bij het onderzoek. Zeker op het moment dat we ernaar neigen om de resultaten door te vertalen naar mensen. “Er zijn een aantal belangrijke zaken waar je rekening mee moet houden,” aldus professor Rodney Croft, directeur van het Australian Centre for Radio Frequency Bioeffects Research en als professor verbonden aan de University of Wollongong (hij was niet betrokken bij het onderzoek van NTP). “De dieren die bloot waren gesteld aan radiostraling leefden aanzienlijk langer dan de controledieren en de kans op kanker neemt toe naarmate je ouder wordt.” Daarnaast is ook de hoeveelheid radiostraling waar de dieren aan werden blootgesteld niet echt vergelijkbaar met de hoeveelheid straling die je ontvangt als je met je mobiele telefoon bezig bent. “De straling was krachtig genoeg om de lichaamstemperatuur van ratten te laten stijgen, terwijl de straling afkomstig van een mobiele telefoon dat niet kan.” Wat verder opvalt, is dat de kans op kanker alleen toenam onder mannelijke ratten. “Maar niet onder vrouwelijk ratten of mannelijke of vrouwelijke muizen, waardoor de relevantie van de resultaten voor mensen twijfelachtig wordt.” Maar wat misschien wel het belangrijkste is, is dat geen van de resultaten statistisch significant is. In andere woorden: de resultaten kunnen net zo goed toeval zijn. “Als je de factor toeval met behulp van statistische technieken uit zou sluiten, zou het gepresenteerde ‘bewijs’ voor een verhoogde kans op kanker verdwijnen,” aldus Croft.
Telefoon links laten liggen?
Professor Kevin McConway, deskundige op het gebied van toegepaste statistiek, is het daar helemaal mee eens. “Wat deze studies ons vertellen is dat er onder specifieke omstandigheden die niet overeenkomen met ons gebruik van de mobiele telefoon duidelijk bewijs is dat radiostraling onder dieren die geen mensen zijn, leidt tot een verhoogde kans op een specifiek type tumor in het hart en dan alleen onder mannelijke ratten. Bewijs voor andere verhoogde risico’s door toedoen van straling in andere delen van het lichaam of onder vrouwelijke ratten of onder mannelijke of vrouwelijke muizen was aanzienlijk zwakker of zelfs niet te vinden. Vertelt dit ons iets nuttigs? Nou, het onthult dat hetzelfde type straling dat door sommige mobiele telefoons wordt geproduceerd onder bepaalde omstandigheden – waarbij de straling over het algemeen veel sterker is en veel langer aanhoudt – kan leiden tot een verhoogde kans op een specifiek type tumor onder sommige ratten. Dat is de moeite waard om te weten, maar het is een beetje vergelijkbaar met een hypothetisch experiment waarbij je zware stenen over ratten laat rollen. Dat zou ongetwijfeld onthullen dat zware stenen ratten kunnen verwonden, maar het vertelt niets over de risico’s die mensen – onder invloed van de aanwezigheid van enorme stenen in de wereld – lopen. Om dat risico te onderzoeken, moet je op een heel andere manier onderzoek doen. Dus we hebben hier een onderzoek dat bewijs heeft gevonden – dat deels heel zwak is – omtrent de effecten die straling van mobiele telefoons kunnen hebben op tumoren onder ratten en ons vrijwel niets vertelt over de risico’s die het daadwerkelijke gebruik van mobiele telefoons onder mensen met zich meebrengt. Ik ga in het licht van dit onderzoek dan ook niet stoppen met het gebruik van mijn mobiele telefoon.”
Het NTP is voornemens onderzoek te blijven doen naar de effecten van radiostraling op dieren. Daarbij gaat men onder meer op zoek naar DNA-beschadigingen in aan straling blootgestelde weefsels.
