Supergeheugen: een last of een deugd?

Mensen die zich nog als de dag van gisteren herinneren wat ze vijfentwintig jaar geleden deden, hebben misschien wel een supergeheugen. Maar moet je daar nou blij om zijn? Dr. Henry Otgaar en Anna van Oosterzee van de Universiteit van Maastricht onderzoeken mensen met een supergeheugen om meer te weten te komen over deze uitzonderlijke bekwaamheid. Zij vertellen wat het precies inhoudt om een supergeheugen te hebben.

Vertel eens, wat deed jij precies op 15 juni 1985? De meeste mensen zullen dit zich niet meer herinneren. Maar een klein deel van de bevolking kan wel op ratelen waar ze die dag waren en wat ze precies deden. Deze mensen hebben een Highly Superior Autobiographical Memory (HSAM), ofwel; een supergeheugen. Zij zijn in staat om persoonlijke ervaringen bijna accuraat uit hun geheugen te halen, zelfs van jaren geleden.

Aanmelden

Herken jij jezelf in dit verhaal? Wie weet heb jij dan wel een supergeheugen. De onderzoekers van de Maastricht Universiteit zijn op zoek naar mensen met een supergeheugen zodat er meer onderzoek naar verricht kan worden. Als je mee wilt doen, kun je daarover contact opnemen met de onderzoekers via hsam.um@gmail.com.

Supergeheugen
“Het supergeheugen is niet hetzelfde als een fotografisch geheugen,” vertelt geheugenexpert dr. Otgaar. “Mensen met HSAM maken fouten met hun geheugen, net als de rest van de bevolking. Maar ze zijn wel in staat om hele oude herinneringen op te halen wat anderen niet kunnen.” “Die herinneren gaan dus alleen over hunzelf,” vult Van Oosterzee aan. “Ze zijn bijvoorbeeld niet uitzonderlijk goed in het leren van wiskunde of topografie. Het kan best zijn dat mensen met een supergeheugen een laag opleidingsniveau hebben. Ze onthouden echt alleen maar gebeurtenissen die ze zelf hebben meegemaakt.”

Nummers
Het fenomeen HSAM werd voor het eerst aangetoond bij een 41-jarige vrouw “AJ” in 2006, door neuroloog James McGaugh en zijn collega’s. Dat zij geen fotografisch geheugen heeft, bleek uit een test die ze met haar deden. Ze vroegen haar om 52 nummers na drie minuten studeren te onthouden. Ditzelfde vroegen ze aan een persoon die leert door middel van geheugensteuntjes. Laatstgenoemde bleek in staat te zijn om in veertig seconden alle 52 nummers op te noemen. AJ had daar meer moeite mee. Toen zij deze test voor zich kreeg moest ze lachen en zei dat dit onmogelijk was. Uiteindelijk, na bijna vier minuten studeren, lukte het haar om zeven van de 52 nummers goed op te noemen.

Variaties
Sinds AJ zijn er meer mensen ontdekt met dezelfde buitengewone bekwaamheid, waarna meer onderzoek volgde. Uit een studie van 2012 blijkt dat de hersenen van mensen met een supergeheugen iets anders zijn dan van andere mensen. In negen delen van het brein werden variaties aangetroffen. Deze verschillen bevinden zich allemaal in het gebied dat de wetenschappers ook wel het autobiografische domein noemen. Het blijkt dat de neuronen in dit gebied efficiënter informatie naar elkaar kunnen overbrengen, waardoor een supergeheugen ontstaat.

Voor- of nadelig?
Veel gebeurtenissen onthouden klinkt best handig. Maar volgens dr. Otgaar is het toch eerder een nadeel dan een voordeel. “In sommige situaties kan het inderdaad best handig zijn om oude herinneringen op te kunnen halen. Stel dat je lang geleden getuige bent geweest van een misdrijf. Als je in staat bent om dat nog heel nauwkeurig te herinneren in een rechtbank is dat geweldig. Maar het geheugen is eigenlijk niet bedoeld om veel dingen perfect te kunnen herinneren. Veel mensen zullen het als nadelig ervaren.” “Men zegt dat tijd alle wonden heelt,” zegt van Oosterzee. “Maar als je herinneringen niet afzwakken kan dat niet gebeuren. Trauma’s kunnen je dus bij blijven. Aan de ene kant kun je dus wel baat hebben bij het hebben van een supergeheugen, maar aan de andere kant ook onder lijden.” Uit het allereerste onderzoek van dr. McGaugh, blijkt ook dat AJ onder haar aandoening lijdt. Zo staat er in de studie dat het haar gek maakt. Wanneer ze een datum hoort, ziet ze de dag, maand en jaar visueel voor zich. Ze ervaart haar bekwaamheid als een film die nooit stopt. Dit gebeurt zelfs wanneer ze met iemand praat.

“Tijd heelt alle wonden, maar als je herinneringen niet afzwakken, kan dat niet gebeuren”

Onderzoek
In Nederland zijn er nog geen mensen bekend die een supergeheugen hebben. “In het buitenland zijn er wel onderzoeken gedaan. Daaruit bleek dat er maar erg weinig mensen zijn met een supergeheugen,” vertelt Van Oosterzee. In 2013 waren er vijfentwintig gevallen bekend van mensen over de hele wereld die deze bekwaamheid hebben. “In Nederland zullen er ook mensen zijn die dit hebben, maar we weten nog niet hoeveel.” Sowieso is er nog vrij weinig bekend over het supergeheugen. “We willen graag te weten komen hoe het autobiografisch geheugen werkt, waardoor het wordt veroorzaakt en bekijken wat voor persoonlijkheidstrekken de mensen met een supergeheugen hebben. Daar is meer onderzoek voor nodig. Als we kijken naar ons geheugen, zien we dat het geheugen niet perfect is. We maken veel fouten en vergeten erg veel. Maar mensen met een supergeheugen zijn het bewijs dat het geheugen ook ongelofelijk goed kan werken. Daar kunnen we veel van leren,” licht dr. Otgaar toe. “Het zou geweldig zijn als we mensen met een supergeheugen meer inzicht kunnen bieden in hun aandoening. Daarnaast zou het heel mooi zijn als we ook meer te weten zouden komen over hoe mensen met een normaal geheugen beter oude herinneringen op kunnen halen.”

Worden mensen met een supergeheugen zo geboren? Dat zou kunnen. Maar het zou ook mogelijk zijn dat het supergeheugen zich in de loop der jaren ontwikkelt. Als dat laatste het geval is, zou iedereen het theoretisch kunnen krijgen. Het zal nog wel even duren voordat we alles hierover te weten zijn gekomen. Tot die tijd moeten we het maar doen met foto’s om oude herinneringen op te halen.

Bronmateriaal

"Behavioral and neuroanatomical investigation of Highly Superior Autobiographical Memory (HSAM)" - Center for the Neurobiology of Learning and Memory, Department of Neurobiology and Behavior, University of California
A case of unusual autobiographical remembering" - Department of Neurology, University of California, Los Angeles, Irvine, USA
Interview met dr. Henry Otgaar en Anna van Oosterzee

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd