Ze werden zo klein als kippen!
Dat schrijven onderzoekers in het blad Current Biology. In het blad buigen ze zich over theropode dinosaurussen behorende tot de Alvarezsauroidea. Deze dinosaurussen leefden tussen 160 en 70 miljoen jaar geleden in een groot deel van de wereld, waaronder China, Mongolië en Zuid-Amerika.
Krimp
Het grootste deel van hun bestaan waren de Alvarezsauroidea tussen de 10 en 70 kilo zwaar. En qua omvang konden de grootste soorten die tot deze groep gerekend worden, zich meten met kleine struisvogels, terwijl de kleinsten niet veel groter waren dan een flinke kalkoen.
Maar zo’n 95 miljoen jaar geleden krompen de Alvarezsauroidea plotseling sterk. Het resultaat zijn dinosaurussen die amper groter waren dan kippen en slechts vijf kilo wogen. “Het is een heel vreemd resultaat, maar het lijkt toch echt te kloppen,” merkt onderzoeker Xing Xu op. “Alle andere dinosaurussen werden groter en groter, maar één groep vleeseters miniaturiseerde en dat werd geassocieerd met een leven in de bomen en vliegen. Deze dinosaurussen werden uiteindelijk vogels. Wij hebben nu een tweede miniaturisatie ontdekt.” De Alvarezsauroidea waren er met hun krimp echter niet op uit om het luchtruim te kiezen. In plaats daarvan lijkt hun geringe lichaamsomvang het resultaat van een compleet nieuw dieet. “Ze stapten van vlees over op termieten,” aldus Xu.
Het onderzoek
De onderzoekers baseren hun conclusie op een analyse van fossiele resten van de Alvarezsauroidea. Aan de hand van deze resten werd de omvang van de dinosaurussen vastgesteld. Ook werd gekeken hoe deze door de tijd heen veranderde. “Mijn berekeningen laten zien hoe de omvang van de dinosaurussen in de eerste 90 miljoen jaar van hun bestaan toenam en weer afnam en uiteenliep van de grootte van een kalkoen- tot de grootte van een struisvogel, waarbij het gewicht gemiddeld zo rond de 30 tot 40 kilo lag,” vertelt onderzoeker Zichuan Qin. “Zo’n 95 miljoen jaar geleden nam hun lichaamsomvang plots af en wogen ze nog maar vijf kilo.” En dat is niet de enige ingrijpende verandering die de Alvarezsauroidea ondergingen. “De vorm van hun klauwen veranderde ook.” Waar die eerder heel geschikt waren voor precisiewerk – zoals het vastgrijpen en uiteenscheuren van kleine dieren – werden ze nu wat ‘lomper’. Vingers gingen verloren en armpjes werden korter, waardoor ze vooral heel geschikt waren om te slaan.
Termieten
Dat laatste wijst er sterk op dat ze zich op een andere bron van voedsel gingen richten. Waar hun voorouders het op hagedissen, baby-dinosaurussen en vroege zoogdieren gemunt hadden, joegen de kleine Alvarezsauroidea op insecten, zoals termieten. Met hun korte, vrij stompe armpjes waren ze waarschijnlijk goed in staat om gaten in termietenheuvels te slaan.
Dat de Alvarezsauroidea op een ander dieet overstapten, werd mogelijk ingegeven door een intense competitie met andere dinosaurussen, gedurende het Krijt. Wat daarnaast ook een belangrijke rol speelde, is de verandering van het landschap. Onderzoekers duiden die ook wel aan als Cretaceous Terrestrial Revolution. Deze werd vooral gekenmerkt door de opkomst van bloeiende planten. “Bloeiende planten veranderden de aard van het landschap compleet,” aldus onderzoeker Michael Benton. De bloeiende planten zelf waren niet zo interessant voor de dinosaurussen. “Maar ze leiden ook tot de opkomst van nieuwe typen insecten, waaronder mieren en termieten.” En die bevielen de Alvarezsauroidea blijkbaar zo goed, dat ze zich compleet aan die nieuwe bron van voedsel aanpasten.
