En er zit één heel vreemd exemplaar bij…
Met de twaalf nieuwe manen komt het totale aantal manen rond Jupiter op 79. Het betekent dat Jupiter een recordhouder is: geen enkele andere planeet in ons zonnestelsel heeft zoveel manen. Overigens smokkelt Jupiter wel een beetje; zeker elf van de twaalf manen die onderzoekers hebben ontdekt, lijken brokstukken te zijn van manen die ooit veel groter waren.
Retrograde baan
Negen van de twaalf ontdekte manen maken deel uit van een zwerm maantjes die in een retrograde baan om Jupiter bewegen. Het betekent dat de draairichting van Jupiter precies tegenovergesteld is aan de richting waarin de maantjes zich bewegen. De negen maantjes doen er in die retrograde baan ongeveer twee jaar over om een rondje rond Jupiter te voltooien. Verder zijn deze negen maantjes onder te verdelen in drie goed van elkaar te onderscheiden groepjes en dat doet vermoeden dat het gaat om de resten van drie grotere hemellichamen die – hetzij door botsingen met andere manen of planetoïde- en komeetinslagen – in stukken zijn gebroken.
Nog twee stuks
Dan zijn er ook nog twee maantjes die wél in dezelfde richting bewegen als Jupiter zelf. Deze maantjes bevinden zich wat dichter bij de gasreus en hebben nog geen jaar nodig om een rondje rond Jupiter te voltooien. Ook deze twee maantjes lijken restanten te zijn van een grotere maan die om wat voor reden dan ook in stukken is gebroken.
Vreemde eend in de bijt
Naast deze elf maantjes hebben de onderzoekers nóg een maantje gevonden en dit is echt een vreemde eend in de bijt. Onderzoeker Scott Sheppard noemt het maantje “excentriek”. “Het heeft een baan die niet te vergelijken is met die van andere manen rond Jupiter. Het is met een diameter kleiner dan 1 kilometer tevens de kleinste maan die rond Jupiter bekend is.” Het kleine maantje – dat de onderzoekers voorlopig Valetudo hebben gedoopt – beweegt in dezelfde richting als Jupiter zelf en waagt zich daarbij in het gebied van de negen maantjes met een retrograde, oftewel precies tegenovergestelde, baan. Het betekent dat Valetudo tegenliggers heeft. “Dit is een onstabiele situatie,” aldus Sheppard. De kans op frontale botsingen is groot. “Frontale botsingen zouden de objecten snel uiteen doen vallen.” De onderzoekers denken dat deze excentrieke maan eveneens een restant is van een veel grotere maan die ooit in botsing is gekomen met de grote maan waaruit de negen maantjes met retrograde baan uit voort zijn gekomen.
Onderzoekers ontdekten de maantjes min of meer per ongeluk. Eigenlijk waren ze – in het kader van de zoektocht naar planeet X – namelijk op zoek naar hemellichamen aan de rand van ons zonnestelsel. “Jupiter bevond zich toevallig aan de nachthemel nabij het gebied waarin we op zoek waren naar extreem verre objecten in ons zonnestelsel,” vertelt Sheppard. “Dus waren we toevalligerwijs in staat om te zoeken naar nieuwe manen rond Jupiter terwijl we tegelijkertijd naar planeten aan de rand van ons zonnestelsel naar planeten zochten.”
