De nieuwe exoplaneet lijkt sprekend op Beta Pictoris b, maar is op een heel andere manier ontstaan.
Onderzoekers ontdekten de nieuwe exoplaneet met behulp van de Canada-France-Hawaii Telescope (CFHT). De planeet heeft de naam 2MASS 0249c gekregen en heeft dezelfde massa, helderheid en hetzelfde spectrum als Beta Pictoris b: misschien wel één van de best bestudeerde gasreuzen buiten ons zonnestelsel. “We hebben een gasreus ontdekt die praktisch de tweelingbroer van een al bekende planeet is,” vertelt onderzoeker Trent Dupey. “Maar het lijkt erop dat de twee objecten op verschillende manieren zijn ontstaan.”
Over de ontdekte planeet
2MASS 0249c is net als Beta Pictoris b ontdekt middels directe waarnemingen. De planeet cirkelt rond twee bruine dwergen die 2000 keer minder helder zijn dan onze zon. De afstand tussen de planeet en zijn moedersterren is groot: ongeveer 2000 AU (1 AU is grofweg de afstand tussen de aarde en de zon, oftewel 149.597.871 kilometer).
Eerste dubbelganger
“Tot op heden waren exoplaneten die door directe observaties zijn gevonden op zichzelf staande individuen, die zichzelf van anderen onderscheidden in uiterlijk en leeftijd,” vertelt onderzoeker Michael Liu. Maar met 2MASS 0249c hebben onderzoekers voor het eerst een dubbelganger van een middels directe waarnemingen ontdekte planeet ontdekt. 2MASS 0249c en Beta Pictoris b hebben niet alleen dezelfde massa, helderheid en hetzelfde spectrum, maar vervolgonderzoek wijst uit dat ze ook nog eens uit dezelfde stellaire kraamkamer voortkomen, wat in feite betekent dat het echt broertjes zijn.
Verschil
Maar er is dus ook een belangrijk verschil: de manier waarop de planeten zijn ontstaan. Traditioneel zien gasreuzen het levenslicht in een dichte gas- en stofschijf die rond een jonge ster te vinden is. Het begint allemaal met stofdeeltjes die samenklonteren en een rotsachtige kern vormen die vervolgens groeit door gas uit die schijf naar zich toe te trekken en zich toe te eigenen. Zo is Beta Pictoris b – die rond een ster cirkelt die 10 keer helderder is dan de zon – zeer waarschijnlijk ook ontstaan. Maar 2MASS 0249c kan onmogelijk zo het levenslicht hebben gezien. Want de moedersterren van deze planeet hadden niet zo’n omvangrijke schijf dat daar een gasreus uit voort kon komen. De onderzoekers denken dan ook dat 2MASS 0249c is ontstaan door gas uit de stellaire kraamkamer naar zich toe te trekken. “2MASS 0249c en Beta Pictoris b laten ons zien dat de natuur meer dan één manier heeft om sterk op elkaar lijkende exoplaneten te maken,” stelt onderzoeker Kaitlin Kratter. “Beta Pictoris b is waarschijnlijk ontstaan zoals vermoedelijk de meeste gasreuzen ontstaan, waarbij alles begint met kleine stofdeeltjes. 2MASS 0249c lijkt meer op een te lichte bruine dwerg die ontstond uit de ineenstorting van een gaswolk. Ze worden allebei als exoplaneten gezien, maar 2MASS 0249c laat zien dat onder zo’n simpele classificering een gecompliceerde werkelijkheid kan schuilgaan.”
Beta Pictoris b is één van de eerste exoplaneten die middels directe waarnemingen is ontdekt en tevens één van de best bestudeerde exoplaneten. Wat dat laatste betreft zal 2MASS 0249c waarschijnlijk ook in de voetsporen van Beta Pictoris b treden. De planeet is namelijk een zeer interessant object voor vervolgonderzoek; in tegenstelling tot de meeste direct waargenomen planeten staat deze niet heel dicht bij zijn ster. En dat maakt het gemakkelijker om de planeet aan een nader onderzoek te onderwerpen, omdat het licht van de moedersterren niet of nauwelijks in de weg zit. Onderzoekers hebben dan ook goede hoop dat ze in de toekomst meer kunnen zeggen over de samenstelling van de atmosfeer en de weerfenomenen die aldaar te vinden zijn.
