Het heet het QWERTY-effect en ook u heeft er last van: een voorliefde voor woorden die grotendeels met rechts getypt worden.
Die opmerkelijke conclusie trekken wetenschappers in het blad Psychonomic Bulletin & Review. Voor het eerst is daarmee aangetoond dat er een verband is tussen de betekenis van woorden en de manier waarop ze getypt worden. En dat noemen de wetenschappers dan het QWERTY-effect.
Positief
Mensen zien woorden die voornamelijk bestaan uit letters die u met de rechterhand typt als positiever. Dat blijkt uit drie experimenten waarin mensen met Engelse, Nederlandse en Spaanse woorden werden geconfronteerd. Proefpersonen vonden woorden in alledrie de talen positiever wanneer deze grotendeels uit letters aan de rechterzijde van het toetsenbord bestonden. De lengte van het woord had geen invloed op dat oordeel. Datzelfde geldt voor de frequentie waarmee letters voorkwamen of het feit of mensen nu links- of rechtshandig waren.
QWERTY-tijdperk
Een andere opvallende conclusie is dat het QWERTY-effect ook optrad wanneer mensen onzinwoorden moesten beoordelen (bijvoorbeeld: ‘pleek‘). Het QWERTY-effect bleek het sterkst wanneer mensen woorden moesten beoordelen die uit het QWERTY-tijdperk stamden, dus uit de tijd nadat het QWERTY-toetsenbord opkwam. Denk aan woorden als ‘LOL‘ of ‘greenwash‘.
Waarom?
Maar waarom beoordelen mensen woorden die voornamelijk door de rechterhand worden geproduceerd als positiever? Dat is niet helemaal duidelijk. De onderzoekers kunnen echter wel een mogelijke reden bedenken. De linkerhand is op het toetsenbord voor meer toetsen verantwoordelijk dan de rechterhand. Woorden die voornamelijk door de rechterhand worden getypt zouden dan ook gemakkelijker zijn. Vandaar dat werk van de rechterhand een positiever gevoel oproept.
Wat kunnen we met dit onderzoek? De wetenschappers denken dat bedrijven er hun voordeel mee kunnen doen. Zo zouden ze hun producten namen moeten geven die voornamelijk door de rechterhand getypt worden.
UPDATE 15 maart 2012: Deskundigen uiten hun twijfels over dit onderzoek. Linguïst Mark Liberman deed een poging om het experiment te herhalen, maar vond lang niet zulke overtuigende resultaten als de onderzoekers in hun paper opwerpen. Liberman schrijft in een blog over zijn werk: “Ik heb het idee dat de kracht van het effect – als het bestaat – veel te klein is om de interpretatie die er in de populaire media – met hulp van Jasmin & Casanto (de wetenschappers, red.) – aan gegeven is te ondersteunen.” Ook de conclusie die in het officiële persbericht (de bron voor dit artikel) is getrokken, namelijk dat geschreven vormen van woorden de betekenis ervan beïnvloeden, trekt Liberman in twijfel. Evenals het advies dat de onderzoekers aan hun studie ontlenen (zie de laatste alinea van bovenstaand artikel). In een reactie op de twijfels van Liberman laat onderzoeker Daniel Casasanto ons namens zijn onderzoeksteam desgevraagd het volgende weten: “Het QWERTY-effect is robuust. We vinden het in zeven corpora (verzameling teksten, red.) en in vier talen en in een corpus nonsens woorden. In de meeste gevallen zie je een significant effect. In sommige sommige gevallen zie je het nog sterker als je rekening houdt met factoren waar overduidelijk rekening mee moet worden gehouden (bijvoorbeeld lengte en frequentie).” Ook is Casasanto niet te spreken over de methodiek van Liberman. “Normaal gesproken herhaalt men een permutatietest 1000 of 10.000 keer. Mark herhaalt deze drie keer. Stel je gooit drie keer een muntje op en er komt drie keer ‘munt’ uit, kun je dan concluderen dat de munt een asymmetrisch gewicht heeft? Natuurlijk niet, je kunt helemaal niets concluderen. De ‘analyse’ die Liberman heeft geplaatst is totaal onjuist.” Casasanto betreurt dat er zoveel waarde aan de uitspraken van Liberman wordt gehecht. “Er is een reden waarom wetenschap bedreven wordt door wetenschappers en door andere onderzoekers wordt nagekeken alvorens het publiekelijk wordt gemaakt. Er is dan ook geen enkele reden om aan de haastige, niet nagekeken en niet gepubliceerde analyses op de Lang Log (de blog van Liberman, red.) zoveel waarde te hechten als ware ze in een officieel wetenschappelijk blad geplaatst en aan collegiale toetsing onderworpen.” Want dat is – zo moge duidelijk zijn – nooit gebeurt. “En dan krijg je situaties waarin het publiek wordt misleid en ieders tijd wordt verspild.” Inmiddels circuleert op internet ook een officiële verklaring van Casasanto waarin hij de bewerkingen van Liberman weerlegt. Een onofficiële versie daarvan hebben we reeds ingezien en deze geeft meer dan genoeg reden om het QWERTY-effect op dit moment het voordeel van de twijfel te geven.
