Als u geeuwt, geeuwt de chimpansee mee

chimpansee

Geeuwen is besmettelijk. En niet alleen voor mensen. Nieuw onderzoek toont aan dat geeuwende mensen ook chimpansees aan kunnen zetten om te geeuwen. Bovendien blijken chimpansees – net als mensen – pas op latere leeftijd vatbaar te worden voor besmettelijk gapen.

Onderzoekers van de Zweedse Lund Universiteit bestudeerden 33 chimpansees die tussen de dertien maanden en acht jaar oud en wees waren. De chimpansees speelden met een onderzoeker die herhaaldelijk geeuwde of met de hand over de neus veegde. Het vegen over de neus bleek niet besmettelijk, maar het geeuwen wel. Tenminste: voor chimpansees van een bepaalde leeftijd. Alleen chimpansees ouder dan vijf jaar geeuwden mee wanneer de onderzoeker moest geeuwen. Dat komt overeen met onderzoek onder kinderen, waaruit blijkt dat hele jonge kinderen niet vatbaar zijn voor geeuwen: pas rond een jaar of vier wordt geeuwen besmettelijk.

Raadsel
Samen geeuwen: we doen het allemaal wel eens. En toch blijft het een raadselachtig verschijnsel. Wetenschappers weten namelijk nog altijd niet goed waarom geeuwen besmettelijk is. Een veelgehoorde verklaring is dat besmettelijk geeuwen getuigt van empathie, oftewel de vaardigheid om ons in anderen in te leven. Die verklaring lijkt te worden onderschreven door het feit dat we sneller meegeeuwen met mensen waar we een goede relatie mee hebben. De Zweedse onderzoekers gingen na hoe dat bij chimpansees zit.

Van soort tot soort

Het is niet voor het eerst dat de besmettelijkheid van geeuwen de grenzen tussen soorten overschrijdt. Uit eerder onderzoek is al gebleken dat honden met mensen meegeeuwen.

Relatie
Ze bestudeerden daarvoor opnieuw de 33 chimpansees die zonder ouders door het leven gingen. Alle chimpansees hadden een surrogaatmoeder: een menselijke verzorger. De onderzoekers stelden de chimpansees bloot aan een geeuwende surrogaatmoeder en een geeuwende vreemde. Uit het onderzoek blijkt – verrassend genoeg – dat de chimpansees net zo snel meegeeuwen met een vreemde als met hun surrogaatmoeder. “We kunnen dat nog niet helemaal verklaren,” vertelt onderzoeker Elaine Madsen. “Het is een complex fenomeen dat nog verder bestudeerd moet worden.”

“Nader onderzoek moet uitwijzen of er meerdere redenen zijn om te geeuwen in reactie op de geeuw van een ander en of er verschillen zijn binnen of tussen soorten.” Zo kan het bijvoorbeeld zijn dat chimpansees in reactie op een geeuwende soortgenoot wel heel selectief reageren en alleen meegeeuwen als ze een goede band hebben met die soortgenoot, terwijl ze met alle mensen – ongeacht hun relatie – meegeeuwen. Dat zou kunnen betekenen dat ze selectief met soortgenoten meeleven, terwijl ze tijdens interacties met mensen met iedereen meeleven. “Een reden daarvoor kan zijn dat chimpansees er competitieve en zelfs vijandige relaties met onbekende soortgenoten op nahouden en met mensen doorgaans op goede voet leven. Ook is het mogelijk dat jongere chimpansees (tijdens het onderzoek bestudeerden onderzoekers alleen jongere chimpansees, red.) in eerste instantie met iedereen meeleven – ongeacht de soort waartoe een individu behoort – en wanneer ze ouder worden selectiver meeleven, wellicht omdat ze dan goede redenen hebben om onderscheid te maken tussen vrienden en vijanden.”

Bronmateriaal

"Chimpanzees and yawn contagion" - Lunduniversity.lu.se
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Stewart Baird (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd