Uitgestorven vis onthult hoe tanden zijn geëvolueerd

Een vis die 400 miljoen jaar geleden leefde, had harde bobbelige platen in zijn bek. Hij gebruikte deze platen als schuurpapier, namelijk om eten te malen. Zo zijn tanden ontstaan.

Als je nu naar het gebit van een dier of een mens kijkt, dan zie je veel individuele tanden. Ooit was dit anders. Wetenschappers beweren dat tanden ontstaan zijn als grote platen. In de loop van de tijd zijn deze platen geëvolueerd tot losse tanden.

Een analyse van de tandplaten van een Romundina stellina.
Een analyse van de tandplaten van een Romundina stellina.
Wetenschappers kijken vaak naar haaien als het gaat om de evolutie van tanden. Dit komt omdat haaien al meer dan 420 miljoen jaar tanden hebben. De biologische processen die de ontwikkeling van tanden aansturen komen overeen met de groei van tanden in dieren die later ontstonden. Maar haaien waren niet de enige dieren met tanden; ook een vis met de naam Romundina stellina had een prehistorisch gebit. Daarnaast had deze vis een pantser om zich te beschermen tegen roofdieren.

Paleobioloog Philip Donoghue van de universiteit van Bristol en Martin Rücklin van Naturalis in Leiden analyseerden de tandplaten van gefossiliseerde R. stellina-vissen. Zo werden er o.a. 3D-röntgenscans gemaakt van de platen. Hierdoor zagen de wetenschappers piepkleine details van tien micrometer groot.

Geen simpele platen
De afbeeldingen laten zien dat de tandplaten niet tegelijkertijd vormden. Er zijn lijnen zichtbaar, die de grenzen markeren tussen individuele structuren. Deze individuele structuren bleken – net als moderne tanden – een kern van tandbeen en een buitenste laag van glazuur te hebben. De onderzoekers vertellen in het paper op de site van Biology Letters dat de tandplaten vormden rondom een zogenoemde ‘pioniertand’.

Onmisbare tanden
Voor veel organismen zijn tanden onmisbaar. Het is mooi om te zien dat er zoveel diversiteit is. Een dinosaurus met de naam Nundasuchus songeaensis had tanden die doen denken aan vleesmessen. Het grootste knaagdier ooit gebruikte zijn snijtanden om te graven en te vechten. Er heeft ooit een dinosaurus bestaan die iedere twee maanden een nieuwe tand kreeg. Onder elke tand zaten tot wel vijf reserve-exemplaren op hun kans te wachten. En dan heb je nog deze vis, die navigeert met behulp van zijn tanden. Wat is het toch een wonderlijke natuur.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd