Utrechtse wetenschappers reconstrueren supernova

Astronomen van de Universiteit Utrecht slaagden erin om de vorming van een 450 jaar oude supernova te reconstrueren. Supernovaexplosies zijn de krachtigste explosies in het heelal. Deze kosmische bommen zijn oogverblindend helder en produceren gigantische schokgolven.

De wetenschappers ontrafelden de structuur van supernova 0519-690, die 150.000 lichtjaar verwijderd is van de aarde. Het object bevindt zich in de Grote Magelhaense Wolk, een satellietstelsel van het Melkwegstelsel. Dankzij ESA’s XMM-Newton-satelliet en NASA’s Chandra röntgenobservatorium leerden de astronomen meer over het supernovarestant.

Zo is de supernova ontstaan door de explosie van een witte dwerg. Dit is een zeer compacte ster met de massa van de zon. Als de zon over 4,5 miljard jaar door haar brandstof heen is, transformeert zij in een witte dwerg. Zo’n explosie is vergelijkbaar met de kracht van een waterstofbom, de zwaarste bom die mensen kunnen produceren. Bij waterstofbommen wordt de energie opgewekt door kernfusie, de samensmelting van de kernen van atomen, waarbij een zwaarder element wordt gevormd. In dit geval werden koolstof en zuurstof van de witte dwerg omgezet in hoofdzakelijk ijzer, maar ook silicium en zwavel. Het meeste ijzer in ons bloed is in feite afkomstig van dit soort supernova’s.

De Reflection Grating Spectrometer (RGS) op de XMM-Newton-satelliet werd gebruikt om nauwkeurige vingerafdrukken te maken van het supernovarestant. Hierdoor leerden Utrechtse wetenschappers dat de supernova 450 jaar geleden ontplofte. Hierbij is overigens geen rekening gehouden met de 150.000 jaar die het licht erover deed om de aarde te bereiken.

“Supernova’s zijn niet alleen kosmisch relevant”, vindt co-auteur Eveline Helder. “Het is ook interessant dat we alle elementen vinden die ons omgeven in ons dagelijks leven: zuurstof die we inademen, silicium in het zand en ijzer in ons bloed. Al deze elementen vinden we netjes terug in de restanten van het soort explosie dat hen heeft gemaakt. Supernova’s zijn te beschouwen als onze kosmische oorsprong.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd