Van kleur veranderende Amerikaanse haas kan klimaatverandering niet bijhouden

haas

Supersnel zijn ze: Amerikaanse hazen. Maar nieuw onderzoek wijst erop dat ze de klimaatverandering toch niet bij kunnen houden. De hazen – die de kleur van hun vacht aanpassen aan hun omgeving – kunnen niet snel genoeg inspringen op de grote veranderingen in hun leefgebied.

De Amerikaanse haas is in de zomer mooi bruin. Maar in de winter – wanneer zijn leefgebied bedekt is met sneeuw – kleurt het haasje prachtig wit. Onderzoekers vroegen zich af hoe de Amerikaanse hazen reageren op het feit dat het winterseizoen steeds grilliger wordt: soms ligt er heel lang veel sneeuw. Op andere jaren is het sneeuwseizoen maar kort. Kunnen de hazen daarop inspringen? Of hebben ze moeite om met die veranderingen om te gaan?

Onderzoek
De onderzoekers bestudeerden 148 wilde hazen gedurende drie jaar. Elke week bestudeerden ze de kleur van de vacht en noteerden ze hoeveel sneeuw er in het leefgebied van de hazen lag. Ook werd vastgesteld in hoeverre de kleur van de haas en de kleuren van zijn omgeving overeenkwamen. In de drie jaar waarin dit onderzoek plaatsvond, waren de verschillen tussen de winters zeer extreem. Zo lag er in de winter van 2010/2011 heel veel sneeuw, terwijl het sneeuwseizoen in het jaar ervoor heel kort was.

Van bruin naar wit en wit naar bruin
Uit het onderzoek blijkt dat de hazen het moment waarop ze wit gaan kleuren niet aan kunnen passen. Het moment waarop ze bruin kleurden wel: in de winter van 2010/2011 stelden ze dat moment bijvoorbeeld ietsje uit. “Gemiddeld kost het een haas veertig dagen tijd om zijn kleur te veranderen van bruin naar wit,” vertelt onderzoeker L. Scott Mills. “De verandering van wit naar bruin duurt enkele dagen langer en lijkt afhankelijk van de temperatuur of de aanwezigheid van sneeuw ook ietsje sneller of langzamer plaats te kunnen vinden.”

Andere soorten

Het onderzoek vertelt ons niet alleen iets over de Amerikaanse hazen. Er zijn tal van soorten wereldwijd die de kleur van hun vacht aan het seizoen aanpassen. De consequenties die nu voor hazen worden geschetst, laten wellicht ook zien welk effect klimaatverandering op deze andere soorten heeft.

Toekomst
De onderzoekers probeerden ook te achterhalen welke gevolgen dat voor de toekomst heeft, wanneer er naar verwachting steeds korter sneeuw zal liggen. Tegen het jaar 2050 zal het sneeuwseizoen naar verwachting 29 tot 35 dagen korter zijn. Tegen het jaar 2100 is het sneeuwseizoen wellicht tot wel 69 dagen korter. De afname in sneeuw zou erin resulteren dat hazen vier tot acht keer meer dagen een kleurtje hebben dat niet bij hun omgeving past: ze zijn dan wit in een bruine omgeving. En dat maakt ze heel kwetsbaar voor roofdieren.

Hoop
Het onderzoek lijkt een heel somber beeld te schetsen. Maar er is zeker geen reden om de Amerikaanse haas op te geven. De onderzoekers wijzen erop dat het best mogelijk is dat deze zich door natuurlijke selectie alsnog aan de veranderende omstandigheden aan gaat passen. Als een verkeerd kleurtje er inderdaad toe leidt dat een haas sneller door roofdieren wordt gepakt, dan zorgt natuurlijke selectie er uiteindelijk voor dat hazen die de kleur van hun vacht beter op hun omgeving af kunnen stemmen, een voorsprong krijgen. Zij leven langer en kunnen voor meer nageslacht zorgen (aan wie ze het tijdig wisselen van de vacht wellicht doorgeven). Zo kan de populatie hazen zich wellicht door evolutie aanpassen. Een andere mogelijkheid is dat hazen hun gedrag veranderen om de kans om slachtoffer te worden van een roofdier te verkleinen. Witte hazen in een bruine omgeving zullen dan sneeuw op gaan zoeken om toch niet op te vallen. Maar één ding staat wel vast: als de Amerikaanse hazen zich op één van deze twee manieren willen aanpassen, zullen ze snel moeten zijn. Want ook het klimaat waarin ze leven, verandert snel.

De onderzoekers willen nu uit gaan zoeken of een ‘verkeerde’ kleur vacht er inderdaad in resulteert dat hazen sneller slachtoffer worden van roofdieren. Ook willen ze kijken of de hazen zich nu reeds aan het aanpassen zijn.

Bronmateriaal

"" - xx
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door D. Gordon E. Robertson (via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd