Alle hoeken van de aarde zijn inmiddels wel aan iemand toegewezen. Grenzen zijn vastgelegd en de Grote Bosatlas verandert eigenlijk niet meer. Maar hoe zit dat met de maan? Of de zon? Of Mars? Dat lijkt een krankzinnige vraag, maar niets is minder waar: veel manen en planeten herbergen kostbare grondstoffen zoals bijvoorbeeld water. Wie wil daar nu geen aandeelhouder in worden?
Nog niet zolang geleden claimde een 49-jarige Spaanse dame dat zij de eigenaar van de zon is. Ze onderbouwde haar claim door te stellen dat ze de eerste is die eraan denkt om de zon zich toe te eigenen en dat ze daarom dus recht heeft op de ster.
Grof geld
Wij nuchtere Hollanders moeten vaak wat gniffelen om zulke astronomische beweringen, maar er is grof geld in te verdienen. Kent u Dennis Hope nog? De man begon zo’n twintig jaar geleden met de verkoop van stukjes maan, Mars en Venus. Duur is het niet: al voor 30 dollar (bijna 20 euro) bent u eigenaar van een perceeltje op één van de hemellichamen. U zult zich misschien afvragen: wie koopt dat? Nou: er zijn genoeg mensen die wel wat in een buitenaards volkstuintje zien. Hope heeft naar schatting al zo’n negen miljoen dollar verdiend.
Van ons allemaal
Is Hope dan eigenaar van Mars, maan of Venus? Daar zit ‘m de kneep. Er is een internationaal verdrag waarin is vastgesteld dat geen enkel land aanspraak kan maken op bijvoorbeeld de maan of planeten. Het verdrag – Treaty on Principles Governing the Activities of States in the Exploration and Use of Outer Space, including the Moon and Other Celestial Bodies, kortweg: Outer Space Treaty – beschouwt hemellichamen als Common Heritage of Humankind. Het is dus een beetje van ons allemaal. Hope heeft een maasje in het net gevonden door te stellen dat landen weliswaar geen aanspraak mogen maken, maar dat hij als individu wel eigenaar kan worden van bijvoorbeeld de maan. Hij confronteerde de autoriteiten met zijn vondst, maar zij reageerden nooit. Hun stilzwijgen is voor hem het teken dat hij zijn gang kan gaan en dus streek hij al miljoenen op.
Een abonnement op de zon?
De Spaanse dame die sinds kort eigenares van de zon is, ziet dat geld ook wel zitten. Ze wil iedereen die de zon ‘gebruikt’ daarvoor laten betalen. De helft van die inkomsten wil ze aan de Spaanse overheid schenken, tien procent moet de honger op aarde stoppen, nog eens tien procent gaat naar de wetenschap en twintig procent stopt ze in het Spaanse pensioenfonds. De rest is voor haarzelf. Het klinkt prachtig, maar is in werkelijkheid nogal onrealistisch. Want hoe kan ze meten hoeveel zonlicht we verbruiken? En krijgen we geld terug als het bewolkt is? En kunnen we haar aanklagen als ‘haar zon’ ons een verbrande huid of erger nog huidkanker oplevert?
Benzinestations van de toekomst
Het moge duidelijk zijn de kwestie nogal wat wettelijke vragen met zich meebrengt. En hoe vergezocht ze ook lijken, ze kunnen op relatief korte termijn toch wel eens aan de orde komen. Neem de maan. Uit recente onderzoeken is gebleken dat in de kraters op de maan enorme hoeveelheden water zitten. Dat water is relatief schoon en gemakkelijk te winnen. Wetenschappers en ondernemers zien het dan ook al helemaal zitten. Het water kan gebruikt worden om maanbewoners of astronauten van drinkwater te voorzien, maar er zijn nog grotere plannen. Zo kan waterstof uit het ijs worden gehaald en gebruikt worden om raketten aan te drijven. Dat biedt grote mogelijkheden. Brandstof kan in een lage baan om de aarde worden verhandeld. De ‘benzinestations van de toekomst’ kunnen vanaf de maan worden bevoorraad. Dat is veel goedkoper dan vanaf de aarde, omdat de zwaartekracht op de maan minder is en dus minder energie nodig is om van het oppervlak los te komen.
Mogelijk?
Maar kan zo’n handel ooit van de grond komen? Ja. Landen mogen geen aanspraak maken op hemellichamen, maar mijnbouw in het heelal: waarom niet? Expert Wayne White vergelijkt het met de de grote oceanen. Die behoren ook aan niemand toe, maar toch mag iedereen er vissen.
Wazig
Er zijn bedrijven die mijnbouw op de maan wel zien zitten. Zo zou Shackleton Energy Co reeds in 2020 de eerste vaten raketbrandstof vanuit een baan om de aarde willen verkopen. Maar is dat wel haalbaar? White onderstreept dat het een wazige kwestie blijft en dat nieuwe wetgeving hard nodig is. “Als je het echt over een onderneming ter waarde van miljarden dollars hebt en ik de advocaat van dat bedrijf zou zijn, dan zou ik zeggen: ‘Doe die investering niet totdat de wetgeving er is’.”
Schat
Maar kunnen de advocaten de ondernemers wel bijhouden? Dat is twijfelachtig. Alleen de maan biedt al een schat aan grondstoffen zoals waterstof en helium 3. Experts vergelijken de waarde van de maan wel eens met die van de olierijke Perzische Golf. Wetenschappers moeten niet veel van die benadering hebben. Ze zijn bang dat ondernemers de maan tot een commerciële uitvalsbasis maken en zo een hoop wetenschappelijk relevante informatie vernielen nog voordat het het daglicht ziet.
Vaststaat dat de maan of andere planeten in de toekomst toch door iemand geclaimd moeten worden om exploitatie mogelijk te maken. Het vrij wazige Outer Space Treaty uit 1967 lijkt de sluwe ondernemers en advocaten van de 21e eeuw niet te kunnen stoppen. Een interessante vraag is natuurlijk: wie gaat die stap straks zetten? Zijn het de landen die nu al een flinke ruimtevaartorganisatie hebben? Rusland en de Verenigde Staten misschien? Of zijn het de opkomende economieën? En kan ons handelslandje zich daar dan nog tussen wurmen of blijven we met beide voeten op de grond? Of is de tijd van naties voorbij en nemen ondernemers het heft in handen? De tijd zal het leren…
