Zo’n 1,65 miljoen jaar geleden zorgde een mysterieuze drijfveer ervoor dat het eetpatroon van onze voorouders voorgoed veranderde. Het startschot van de evolutie van de moderne mens.
Miljoenen jaren geleden aten onze voorouders voornamelijk plantaardig voedsel afkomstig van bomen en struiken. Maar op een gegeven moment veranderde het dieet en voegden ze ook meer dierlijke eiwitten toe aan hun menu. Een belangrijk moment in de evolutie van de mens. “Moderne mensen zijn anders dan mensapen mede door ons diverse dieet,” vertelt onderzoeksleider David Patterson aan Scientas.nl. Bovendien wordt deze verschuiving in eetgewoonten al langer gezien als een belangrijke aanpassing in ons eigen geslacht en onderscheidt het ons van eerdere mensachtigen. Over de timing en context van deze dieetverschuiving is echter fel gedebatteerd. In een nieuwe studie beten onderzoekers zich nogmaals vast in dit vraagstuk om losse eindjes aan elkaar te knopen.
Kenia
De onderzoekers reisden voor de studie af naar Oost-Turkana in het noorden van Kenia. In dit gebied deed Patterson al eerder veldonderzoek over de overgang van vroege mensachtigen naar de Homo erectus: een uitgestorven familielid van ons die al veel moderne menselijke eigenschappen kende. “Onze bevindingen ondersteunen het idee dat op het moment dat de Homo erectus het levenslicht zag, ook de vorm van het menselijke lichaam veranderde,” zegt Patterson. “Ze begonnen er net iets menselijker uit te zien dan alle andere mensachtigen die aan hun vooraf gingen.”
Overgang
De onderzoekers constateren dat dit ook het moment was dat het dieet van onze voorouders veranderde. Dit betekent dat de Homo erectus zo’n 1,65 miljoen jaar geleden de eerste mensachtigen waren die overstapten op een dieet dat verschilde van anderen uit het Homo-geslacht. “Destijds veranderde er iets,” legt Patterson uit. “Voorheen was het isotoopsignatuur van de Homo Habilis meer vergelijkbaar met die van de Australopithecus (één van de eerste mensachtige soorten, red.). Maar het isotoopsignatuur van de Homo erectus verschilt aanzienlijk van alle andere mensachtigen.”
Nieuw dieet
Uit de bevindingen blijkt dat de Homo erectus andere plantensoorten en bovendien meer dierlijke eiwitten aan hun menu toevoegden. “Het dieet bestond uit zowel C3-planten (zoals planten en struiken) als C4-planten (grassen en zegge),” licht Patterson desgevraagd toe. “Ook bestond een deel van het dieet uit dierlijke eiwitten. Waarschijnlijk bestond het algehele dieet dus uit een verscheidenheid aan verschillende plantaardige en dierlijke producten.”
Waarom?
De grote vraag is natuurlijk wat die verandering in eetpatroon precies dreef. Daarom besloten de onderzoekers te bestuderen of misschien de vegetatie tijdens deze periode veranderde. Tevens probeerden ze te achterhalen of ook andere zoogdieren overstapten op een nieuw dieet. Het team stuitte echter op niets beduidends. Zo blijkt dat de vegetatie niet significant veranderde en dat ook de meeste andere zoogdieren het bij hun vertrouwde voedingspatroon hielden. De enige verandering bleek zich binnen de mensachtigen voor te doen: precies tijdens de overgang van de vroegere mensachtigen naar de Homo erectus. “Ons werk sluit de mogelijkheid uit dat de verandering in eetpatroon voortkwam uit een verandering in de leefomgeving,” concludeert onderzoeker Andrew Barr.
“Hoewel onze studie niet direct een patroon bevestigt over wat de Homo erectus precies dreef om vlees te gaan eten, kunnen we nu wel met vertrouwen stellen dat er ongeveer 1,65 miljoen jaar geleden in Oost-Turkana iets interessants gebeurde,” stelt Patterson. “De bevindingen leveren daarom een bijdrage aan het gesprek over de verandering die optrad in het dieet van mensachtigen. Dit is zeker nog niet het einde van dat gesprek, maar eerder een systematische benadering van het evalueren van de context.”
