Het is met name te wijten aan de blootstelling aan fijnstof dat, wanneer het de longen infiltreert, iemand goed ziek kan maken.
Een goede luchtkwaliteit is zeker niet meer vanzelfsprekend. In steden zweven er namelijk kleine, luchtverontreinigende deeltjes in de lucht, beter bekend als fijnstof (PM). En die zijn desastreus voor onze gezondheid. Om hier meer inzicht in te krijgen, besloten onderzoekers op zoek te gaan naar concrete cijfers. “Hoeveel doden zijn er te wijten aan blootstelling aan luchtvervuiling en door welke specifieke bronnen?” Vraagt onderzoeker Erin McDuffie zich hardop af.
Luchtvervuiling
In de lucht zitten heel veel verschillende soorten stoffen. Een deel daarvan is slecht voor onze gezondheid. Denk hierbij vooral aan ultrafijne deeltjes en roet. Met name fijnstof met een diameter kleiner dan of gelijk aan 2,5 micron zijn gevaarlijk (zie kader). Deze kunnen onze longen infiltreren en zo iemand ziek maken. PM2,5 is ‘s werelds grootste milieurisicofactor voor sterfte,” zegt onderzoeker Randall Martin. “Ons belangrijkste doel was om beter te gaan begrijpen hoe deze deeltjes in de lucht komen en dus de bron te achterhalen.”
Fijnstof (PM) is een term die gebruikt wordt om een mengsel van vaste deeltjes en druppels in de lucht te beschrijven. Het bestaat uit deeltjes van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling en is verdeeld in twee categorieën. De eerste categorie bestaat uit PM10; deeltjes met een diameter van 10 micrometer of kleiner. De tweede categorie is PM2,5; deeltjes die een diameter van 2,5 micrometer of kleiner hebben. Zowel PM10 als PM2,5 worden beschouwd als belangrijke verontreinigende stoffen die vrij komen door de verbranding van fossiele brandstoffen waaronder benzine, diesel en andere brandstoffen zoals steenkool, olie en biomassa. Ook andere industriële activiteiten – zoals de bouw, mijnbouw en de productie van materialen zoals cement, keramiek en bakstenen – kunnen zorgen voor een toename aan fijnstof. En deze houden verband met verschillende ernstige gezondheidsproblemen, zoals hart- en longaandoeningen, kanker en ademhalingsproblemen.
De onderzoekers besloten de bronnen en gezondheidseffecten van luchtvervuiling uitgebreid te onderzoeken; zowel op wereldschaal, als voor meer dan 200 verschillende landen. Hiervoor gebruikte het team verschillende rekentools. Uiteindelijk ontwikkelden ze een nieuwe, wereldwijde dataset van luchtvervuilingsemissies die de meest uitgebreide van dit moment vertegenwoordigt.
1 miljoen levens
Dankzij de studie slaagde het team erin om de verschillende bronnen van luchtvervuiling op te sporen: alles variërend tussen de energieproductie en de verbranding van olie en gas tot aan stofstormen. De gegevens versterken wat de onderzoekers al vermoedden, vooral op wereldschaal. Zo blijkt dat de verbranding van fossiele brandstoffen in 2017 meer dan 1 miljoen mensen het leven kostte. Meer dan de helft van die sterfgevallen is te wijten aan de verbranding van steenkool.
Maar de verbranding van fossiele brandstoffen blijkt niet de enige bron te zijn. In verschillende delen van de wereld kan ernstige luchtvervuiling namelijk ook een andere oorzaak hebben. Zo zijn in veel regio’s in Azië kookfornuizen en huisverwarmingen ook nog steeds verantwoordelijk voor het vrijkomen van fijnstof (zie ook de afbeelding hierboven).
Stofstormen
Ook natuurlijke bronnen spelen een rol, zoals je op de afbeelding kunt zien. In 2017 was in het westen van Sub-Sahara-Afrika door de wind opgeblazen stof verantwoordelijk voor bijna driekwart van de gedetecteerde atmosferische fijnstof, vergeleken met het wereldwijde percentage van slechts 16 procent. “Energieopwekking blijft echter een grote vervuiler op wereldschaal,” benadrukt McDuffie.
De bevindingen uit de studie zijn erg zorgwekkend, maar niet heel verrassend: luchtvervuiling maakt mensen ziek en leidt tot veel sterfgevallen. Maar tegelijkertijd heeft de studie ook positieve implicaties, zo beweren de onderzoekers. Hoewel vervuiling steeds vaker goed gemonitord wordt, bestaan er ook gebieden die niet over dergelijke instrumenten beschikken. Ook kan het soms lastig zijn om te achterhalen of luchtvervuiling te wijten is aan lokaal verkeer, landbouwpraktijken of bosbranden. “Het goede nieuws is dat we nu een beter beeld hebben van de belangrijkste bronnen van luchtvervuiling in verschillende landen,” aldus McDuffie. “Informatie die ze anders misschien niet direct tot hun beschikking hadden gehad. Dit geeft hen dan ook een goede start om het probleem aan te pakken.”
