“Vergeet nooit omhoog te kijken”

Astrofotograaf André van der Hoeven kan er geen genoeg van krijgen: het heelal. Aan Scientias.nl vertelt hij over zijn grote passie en het boek dat hij erover schreef.

Op Scientias.nl slaan we je regelmatig om de oren met prachtige foto’s van het heelal. In vrijwel alle gevallen gaat het om foto’s die gemaakt zijn door grote telescopen op aarde of in de ruimte. En daarmee zien we de talloze amateur-astronomen die ook prachtige foto’s van het universum maken, eigenlijk een beetje over het hoofd. Tot het boek ‘Treasures of the Universe‘ bij ons op de mat viel. Het boek is gevuld met prachtige foto’s van de kosmos, gemaakt door professionele telescopen en amateur-astronomen.

De eerste foto
André van der Hoeven stelde het boek – dat dankzij een crowdfundingactie werkelijkheid is geworden – samen. “Eigenlijk was ik van kinds af aan al heel erg geïnteresseerd in ruimtevaart en sterrenkunde,” vertelt hij. “Op mijn 8e was ik al lid van de Nederlandse Jeugdvereniging voor Ruimtevaart- en Sterrenkunde (NJRS), die nog steeds bestaat en waar ik nog steeds lid van ben. Tijdens mijn studie Lucht- en Ruimtevaart en in de jaren daarna was de tijd hiervoor wat minder en stond de hobby op een laag pitje. Toen ik op de school waar ik werk als natuurkundedocent gevraagd werd om lesmateriaal te ontwikkelen over astronomie werd de interesse eigenlijk weer opgewekt. Ik was toen een lesboek aan het maken en had mooie plaatjes nodig. Zo kwam ik op het spoor van de astrofotografie en wilde zelf ook wel eens van dat soort plaatjes maken. Van het één kwam het ander en ik kocht toen een grote telescoop uit een erfenis via internet waar een speciale camera voor astrofotografie bij zat. Ik ben daarmee aan de slag gegaan en al snel maakte ik de eerste foto van een sterrenstelsel waar duidelijk spiraalarmen zichtbaar waren. Dit vond ik zo mooi dat ik toen heb besloten daar mee door te gaan en zo is het eigenlijk begonnen.”

De favorieten
Dat was in 2010. Inmiddels zijn we zes jaar verder en ligt het boek ‘Treasures of the Universe‘ opengeslagen op tafel. Het staat bomvol prachtige foto’s (natuurlijk voorzien van de nodige uitleg). Van Valles Marineris op Mars (gemaakt door Mars Odyssey) tot een close-up van komeet 67P/C-G (gemaakt door Rosetta) en van onze Melkweg (gemaakt door een astrofotograaf) tot de planetaire nevel NGC 6302. Van der Hoeven vindt het lastig om zijn favoriete drie foto’s aan te wijzen, maar slaagt daar toch in.

Cygnus Wall
Op de derde plaats zet hij de Cygnus Wall, te vinden op pagina 79 van het boek. “Dit is een deel van een gasnevel in het sterrenbeeld Zwaan die ook wel bekend is als de Noord-Amerika nevel. Dit stukje van de nevel bestaat uit een ‘muur’ van gloeiend gas dat opgelicht wordt door de straling van nabij sterren. Het mooie van deze foto vind ik dat hij bijna 3D is. Je kunt er bijna invliegen. Daarbij vind ik ook het contrast tussen het blauw van gloeiend zuurstofgas en het oranje van het waterstofgas heel mooi om te zien.”

Cygnus Wall
Cygnus Wall

Meteoor
Op de tweede plaats kiest hij voor de serie foto’s van een meteoor die explodeerde (te vinden op pagina 52 en 53). “Ik was in Oostenrijk in de vakantie foto’s aan het maken van de Melkweg toen bleek dat er op één van de foto’s een meteoor zichtbaar was. Later zag ik een opname op internet van iemand die ook het nalichtende stof zag van zo’n explosie en toen ben ik terug gaan kijken op mijn eigen opnamen. Het bleek dat ook ik een dergelijk verschijnsel had vastgelegd. Dit is een grote gelukstreffer en ik vond het heel mooi om te zien zo naast de sterren van onze eigen Melkweg.”

De meteoor.
De meteoor

M81 en M82
En met stip op één: de foto van M81 en M82, te vinden op pagina 36. “Deze foto is een samenwerking geweest met Neil Fleming uit de VS en Michael van Doorn uit Nederland. Deze opname is een hele lange belichting, waardoor stofwolken zichtbaar werden uit onze eigen Melkweg die eigenlijk als een soort mist om onze Melkweg heen hangen. Deze wolken zijn heel zwak en extreem moeilijk vast te leggen. Deze opname laat ze heel mooi zien en daar doorheen schijnen dan twee schitterende sterrenstelsels die miljoen lichtjaren bij ons vandaan staan. Eén van de stelsels heeft een heel actief centrum waardoor grote wolken van waterstofgas worden uitgestoten. Niet echt een plek waar je zou willen zijn. Deze foto werd onlangs door NASA ook gekozen als astrofoto van de dag en dat was wel een hele eer.”

M81 en M82. Afbeelding: André van der Hoeven / Michael van Doorn / Neil Fleming.
M81 en M82. Afbeelding: André van der Hoeven / Michael van Doorn / Neil Fleming.

Omhoog kijken
Hoewel het samenstellen van het boek ongetwijfeld een hele klus was, is Van der Hoeven nog lang niet klaar met het heelal. Dat blijkt wel uit de woorden die hij in het recensie-exemplaar dat bij de redactie op de mat viel, pende. “Vergeet nooit omhoog te kijken”. “Ik denk dat het van groot belang is, omdat er veel meer in de ruimte is dan we ons voor kunnen stellen,” zo licht hij zijn woorden toe. “Als je kijkt naar de huidige natuurkundige theorieën dan zien we 95% van het heelal niet, en weten we zelfs niet waar dat deel uit bestaat – donkere energie en donkere materie, zoals het zo mooi genoemd wordt. De recente ontdekking van de zwaartekrachtsgolven laat mooi zien dat er nog heel veel te ontdekken is en dat er geheel nieuwe onderzoeksgebieden te ontginnen zijn. Persoonlijk vind ik ook dat het belangrijk is omdat het steeds moeilijker wordt vanuit onze omgeving om nog iets van de sterrenhemel te zien. Dit wordt mede veroorzaakt door de alsmaar toenemende lichtvervuiling wereldwijd. Donkere plaatsen worden steeds moeilijker te vinden. Daarom is het belangrijk om nu omhoog te kijken en te genieten van de sterrenhemel. Zelf vind ik het ook altijd heel boeiend om als ik zelf naar de sterren kijk er over na te denken dat er misschien ergens anders ook beschavingen zouden kunnen zijn die misschien ook wel geboeid omhoog kijken. Ik denk dan duidelijk niet aan UFO’s of iets dergelijks, maar wel aan het feit dat er honderden miljarden planeten zijn en dat er een aannemelijke kans is dat ergens anders ook leven is ontstaan.”

book_overview

En dat is misschien ook wel het effect dat het boek van Van der Hoeven op de lezer heeft. Het zet je aan het denken. Je slaat aan het fantaseren. Wat is er allemaal mogelijk in ons uitgestrekte, prachtige heelal? “Als er mensen zijn die door dit boek besluiten om ook stappen te gaan zetten in de astronomie, bijvoorbeeld door sterren te gaan kijken of te gaan fotograferen zou ik dat heel leuk vinden,” stelt Van der Hoeven. Wie de ambitie heeft om net zulke mooie foto’s als Van der Hoeven te gaan maken, moet daar volgens hem dan ook vol voor gaan. Het is misschien in eerste instantie niet gemakkelijk, maar wel gemakkelijker dan het was. “Tegenwoordig worden met spiegelreflexcamera’s beelden gemaakt waar men 10 jaar geleden nauwelijks van kon dromen. De cameratechnologie gaat snel vooruit en daarmee wordt astrofotografie steeds beter bereikbaar. Het blijft wel een specialistische vorm van fotografie, waar je je wel even in moet verdiepen. Maar de resultaten zijn dan ook adembenemend vind ik zelf.”

Treasures of the Universe (****)
Het Engelstalige boek Treasures of the Universe is niet alleen een prachtig plaatjesboek, maar staat ook boordevol informatie waardoor je in één klap veel meer te weten komt over ons zonnestelsel, andere sterrenstelsels, nevels, kometen, enzovoort. Het is een fraai boek waar je in kunt blijven bladeren. Nieuwsgierig geworden? Je kunt het boek hier direct bestellen.

Bronmateriaal

De afbeelding bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA / ESA / Hubble Heritage Team (STScI/AURA).

"Treasures of the Universe" - André van der Hoeven

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd