Vergeten koninkrijken: de verborgen geschiedenis van Europa

vergeten rijken

Wie denkt aan oude Europese grootmachten denkt misschien aan de Romeinen of de Grieken. Maar Europa telt nog veel meer grote namen van weleer. Een nieuw en fascinerend boek haalt ze uit de plooien van de geschiedenis en geeft ze hun glans terug.

Europa heeft een rijke geschiedenis en op de basisscholen en middelbare scholen worden de meest invloedrijke factoren heus wel aangestipt. De Romeinen, de Grieken, het Franse koninkrijk van voor de revolutie, het Duitse rijk. Maar er worden ook zo veel verhalen en grootmachten vergeten. In het boek ‘Vergeten koninkrijken‘ probeert schrijver en historicus Norman Davies die grootmachten recht te doen. Hij vertelt het verhaal van vergeten koningen en groothertogen waar men ooit niet omheen kon in Europa, maar die nu vergeten zijn. Sommigen leefden lang geleden, anderen heersten – verrassend – kort geleden nog. Van sommigen heeft u misschien wel eens gehoord. Anderen zijn u waarschijnlijk onbekend. Davies blaast ze met zijn boek weer even nieuw leven in en laat u versteld staan van de Europese werelden die onze geschiedenisdocenten – ongetwijfeld ingegeven door tijdgebrek – altijd achterwege lieten.

Boven: Aragon in de vijftiende eeuw. Linksonder: Ferdinand II en rechtsonder zijn vrouw. Afbeeldingen: via Wikimedia Commons.
Boven: Aragon in de vijftiende eeuw. Linksonder: Ferdinand II en rechtsonder zijn vrouw Isabella. Afbeeldingen: via Wikimedia Commons.
Aragon
Eén van de vergeten koninkrijken die Davies in zijn boek behandelt, is het ooit machtige Aragon. Het koninkrijkje begon in de elfde eeuw klein en bescheiden, maar groeide snel: de heersers breidden het naar het zuiden toe uit. Het in Spanje gelegen, tegen de Pyreneeën aan gevlijde koninkrijk had het ondanks die groei lastig. Het werd omringd door andere machtige koninkrijken en dan waren er ook nog de christenen en moslims die in het zuiden vochten. Maar Aragon wist zich staande te houden en breidde zich in de eeuwen erna zelfs richting het oosten uit. Onder meer Corsica, Sicilië en Valencia werden bij het koninkrijk gevoegd. Maar niet alleen Aragon timmerde aan de weg. Ook in de directe omgeving van het koninkrijk veranderde in die eeuwen veel. Bestond het Iberisch Schiereiland in de elfde eeuw nog uit verschillende staatjes, tegen het eind van de vijftiende eeuw waren er nog maar drie koninkrijken over: Aragon, Castilië en Portugal. In 1469 trouwen Ferdinand II van Aragon en Isabella van Castilië met elkaar. Samen regeren ze later over Aragon en Castilië en legden ze dus eigenlijk het fundament voor de eenwording van Spanje. Nog tot de achttiende eeuw bleef Aragon zich als afzonderlijke entiteit presenteren, ondanks dat Castilië vrij dominant was en er ook de nodige centraliserende maatregelen vanuit de nieuwe hoofdstad Madrid werden getroffen. Aan het begin van de achttiende eeuw veranderde dat toen er een Frans-Spaanse oorlog uitbrak over de Spaanse troonopvolging. Aragon, Valencia en Catalonië steunden de Oostenrijkse kandidaat. De heersers in Madrid en Versaille zagen het als een aantasting van de monarchie en namen harde maatregelen. Aragon werd op de knieën gedwongen en moest afscheid nemen van al die factoren die het nog zolang tot een afzonderlijke entiteit had gemaakt. Vanaf dat moment was Aragon onderdeel van Spanje. Het is een fascinerend verhaal. Zeker dankzij de manier waarop Davies het optekent: gedetailleerd en gebruik makend van bronnen uit die tijd.

Vergeten
Verhalen als dat van Aragon laten zien hoe machtige staten ‘zomaar’ kunnen verdwijnen en vergeten kunnen worden. Ze worden afgeschreven als rebellerend, afgestraft en krijgen soms eeuwen later nog trappen na. En Aragon is daarin niet alleen. In het boek vinden we nog genoeg andere staten die een plekje in de geschiedenisboeken verdienen, maar dit maar niet op kunnen eisen. De staat Karpato-Oekraïne bijvoorbeeld en dan in het bijzonder de gebeurtenissen die tot het – uitzonderlijk korte – bestaan van deze staat leidden.

vergeten koninkrijkenKarpato-Oekraïne
Karpato-Oekraïne is een republiek die slechts één dag in stand is gebleven. Op 15 maart 1939 valt Hitler Tsjechoslowakije binnen en voegt Bohemen en Moravië aan zijn rijk toe. De Slowaken scheiden zich razendsnel van het gebied af. Karpato-Oekraïne – dat ook tot de republiek Tsjechoslowakije behoorde – besluit het voorbeeld van de Slowaken te volgen en autonoom te worden. Diezelfde dag nog roepen de inwoners de republiek Karpato-Oekraïne in het leven. Het zou de kortst bestaande republiek ooit worden. De volgende dag bezetten de Hongaren namelijk de nieuwe republiek. “In vierentwintig uur leefden we in drie verschillen staten,” zo citeert Davies Michael Winch, een reisauteur die in maart 1939 in Karpato-Oekraïne verbleef. “We werden wakker in de Tsjechoslowaakse republiek. Tegen de avond was Karpato-Oekraïne een vrij land. De volgende dag trokken de Hongaren binnen.” In de geschiedenisboeken wordt zelden aandacht aan de situatie omtrent Karpato-Oekraïne besteedt. Onterecht, vindt Davies. “Deze gebeurtenissen, waaraan toch militaire actie te pas kwam, waarbij een aanzienlijk aantal doden viel, waarbij een lidstaat van de Volkenbond werd binnengevallen en een democratische regering werd afgezet, zou je heel goed kunnen beschouwen als een voorspel op de Tweede Wereldoorlog. Helaas, ze worden zelden vermeld.”

Napoleon
En zo vinden we in het boek van Davies nog veel meer prachtige verhalen omtrent vergeten staten. Alt Clud bijvoorbeeld: het koninkrijk van de rots dat in de vijfde eeuw ontstond en drie eeuwen later ten onder ging. Of Etrurië: een in de negentiende eeuw door Napoleon Bonaparte geschapen koninkrijk in Toscane. En wat denkt u van het koninkrijk van de zwarte berg dat aan het begin van de twintigste eeuw ontstond en acht jaar later alweer verdween?

Wie gek is op geschiedenis en niet terugdeinst voor bijna 900 pagina’s die er bol van staan, moet ‘Vergeten Koninkrijken‘ simpelweg in de boekenkast hebben staan. Het is een schatkist vol geheimen: sommige verhalen zijn door de eeuwen heen gewoon vergeten, anderen zijn bewust verzwegen. Davies haalt ze op onnavolgbare wijze op. Hij schuwt de details niet, maar creëert zo wel vijftien fascinerende geschiedenisverhalen die uw kijk op de geschiedenis van Europa veranderen. Want we mogen deze koninkrijken dan vergeten zijn: elk hebben ze op hun eigen manier een – groter of kleiner – stempel op Europa gedrukt en dus invloed uitgeoefend op het Europa zoals we dat nu kennen.

Nieuwsgierig geworden? Bestel het boek hier!

Bronmateriaal

De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door xx (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd