Tot enkele dagen voor hun door ouderdom ingegeven dood functioneert het episodisch geheugen van zeekatten uitstekend.
Wanneer wij ouder worden, zijn we minder goed in staat om te onthouden wat wanneer gebeurde. Probeer maar eens te bedenken wat je vorige week woensdag gegeten hebt. Of waar je de vrijdag ervoor was. Dit zogenoemde episodische geheugen laat ons gaandeweg in de steek, doordat de hippocampus – een relatief klein, maar belangrijk deel van de hersenen – minder goed presteert.
Zeekatten
Het is een probleem dat zeekatten niet kennen, zo blijkt nu uit nieuw onderzoek. “Zeekatten kunnen zich herinneren wat, waar en wanneer ze gegeten hebben en dat gebruiken om toekomstige beslissingen omtrent voedsel te nemen,” vertelt onderzoeker Alexandra Schnell. “Wat verrassend is, is dat zij die vaardigheid, naarmate ze ouder worden, niet verliezen, ondanks dat ze wel andere tekenen van veroudering vertonen, zoals een verminderde spierfunctie en eetlust.”
Experiment
Schnell en collega’s trekken die conclusie op basis van experimenten. Ze verzamelden 24 gewone zeekatten (Sepia officinalis), waarvan er twaalf jongvolwassen waren (tussen de 10 en 12 maanden oud). De overige twaalf waren naar menselijke maatstaven hoogbejaard: ze schuurden met een leeftijd van 22 tot 24 maanden tegen de grenzen van hun levensduur aan. Alle zeekatten leerden vervolgens dat er in hun watertank door zwart en witte vlaggen gemarkeerde plekken waren waar op specifieke momenten verschillende soorten voedsel werd aangeboden. De vraag was natuurlijk of de oudere zeekatten net zo goed als hun jongere soortgenoten konden onthouden wat waar en wanneer aangeboden werd. En dat bleek inderdaad het geval te zijn. “De oudere zeekatten waren tijdens de geheugentest net zo goed als de jongere zeekatten – sterker nog: veel van de oudere zeekatten deden het in de testfase zelfs beter,” aldus Schnell.
Late aftakeling
Waar wij grote moeite hebben om ons te herinneren wat we vorige week gegeten hebben, valt dat zeekatten dus veel minder zwaar. Zij hebben dan ook niet te maken met een aftakelende hippocampus. Dat hersengebied bezitten ze namelijk niet; hun hersenstructuur is heel anders. Het hersengebied dat bij zeekatten verantwoordelijk is voor het leren en onthouden van (nieuwe) informatie takelt pas in de laatste twee of drie dagen voor hun door ouderdom ingegeven dood af.
Dat het geheugen van de zeekatten zolang standhoudt, is waarschijnlijk te herleiden naar het feit dat zeekatten pas tegen het einde van hun leven paren. Om hun genen zo breed mogelijk te verspreiden, is het voor zeekatten heel belangrijk dat ze onthouden met wie ze gepaard hebben, wanneer en waar dat is gebeurd. Zo kunnen ze namelijk voorkomen dat ze twee keer met dezelfde partner paren en in plaats daarvan heel veel verschillende partners aandoen en hun kans op een groot en divers nageslacht vergroten.
