Verrekijkers gemaakt van botten ontdekt

Onderzoekers hebben in beerputten in Amsterdam vijf verrekijkers uit de achttiende eeuw teruggevonden. Een unieke vondst!

In totaal zijn drie bijna complete verrekijkers teruggevonden. Daarnaast zijn er nog twee fragmenten van twee andere verrekijkers ontdekt. Alle objecten zijn gemaakt van dierlijke botten, zo schrijft onderzoeker Marloes J. Rijkelijkhuizen van het Amsterdams Archeologisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam in haar paper. De ontdekkingen werden enige tijd geleden al gedaan, maar werden onlangs voor het eerst beschreven en wel in het blad Journal of Archaeology of the Low Countries.

Een kijkje in de verrekijker. Foto: Marloes Rijkelijkhuizen / Bureau Monumenten & Archeologie, Amsterdam (BMA).
Achttiende eeuw
Van één verrekijker is zeker dat deze uit de periode tussen 1725 en 1775 stamt. Deze telescoop werd ontdekt in de Vinkenstraat in Amsterdam. En dan werd er nog een verrekijker teruggevonden in de Korte Houtstraat (nabij Waterlooplein) deze stamt uit de periode tussen 1725 en 1750. De andere telescopen stammen hoogstwaarschijnlijk allen uit de achttiende eeuw. Rijkelijkhuizen benadrukt graag hoe bijzonder de vondsten zijn. “De verrekijkers uit Amsterdam zijn unieke vondsten, omdat dergelijke voorwerpen meestal niet gevonden worden in opgravingen, maar eerder bijvoorbeeld in museale collecties aanwezig zijn. In museale collecties wordt tevens vaak de aandacht gericht op grotere telescopen en de kleinere zakverrekijkers komen minder vaak in de aandacht. Enkele van de verrekijkers uit Amsterdam zijn bovendien vrij compleet en zelfs enkele glazen lenzen zijn intact.”

In de beerput
Twee van de vijf verrekijkers werden op een wel heel bijzondere plaats teruggevonden. Namelijk in een beerput, zo vertelt Rijkelijkhuizen aan Scientias.nl. “Een beerput werd gebruikt als toilet, maar hier werd ook afval in gedumpt. Dat twee van de verrekijkers hierin terecht gekomen zijn, is echter een voordeel voor de conservering van de verrekijkers. De verrekijkers zijn dus uitstekend bewaard gebleven.”

Een verrekijker. Foto: Wiard Krook / Bureau Monumenten & Archeologie, Amsterdam (BMA).

Aan wie de verrekijkers precies toebehoorden, is niet duidelijk. Waarschijnlijk zijn de eigenaren ervan wel rijk geweest. “Het feit dat er slechts enkele uit opgravingen bekend zijn, wijst hier op.” Dat de telescopen juist in Amsterdam zijn teruggevonden, is niet heel verwonderlijk. In de achttiende eeuw was het een echte handelsstad waar ook veel ambachtslieden werkten. Mogelijk werden de verrekijkers hier door handelaren heengebracht of werden ze zelfs in Amsterdam vervaardigd. “Het bestuderen van de verrekijkers kan ons meer vertellen over het dagelijkse leven in Amsterdam, maar ook over wetenschappelijke ontwikkelingen in deze periode. Door te kijken naar het gebruikte materiaal (in dit geval bot), kunnen wij meer te weten komen over eventuele ambachtelijke activiteiten in het verleden.”

Bronmateriaal

"Bone telescopes from Amsterdam" - UVA.nl
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Wiard Krook, Bureau Monumenten & Archeologie, Amsterdam (BMA).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd