Verwonder u over de wetenschap van dit jaar #1

 ACHTERGROND  Het is een veelbewogen wetenschappelijk jaar geweest. Met nieuwe vogelsoorten, nieuwe ontdekkingen in het heelal, nieuwe aanknopingspunten voor buitenaards leven, grote sprongen vooruit in de bestrijding van ziektes en natuurlijk ook weer de nodige onzin-wetenschap. Maar in het lijstje met de grootste wetenschappelijke topics is er alleen ruimte voor de mooiste, ontroerendste, indrukwekkendste en vooral verbazende verhalen. Want dat is tenslotte de kracht van de wetenschap: verwondering.

De aliens zijn onder ons
De bekentenis van astrofysicus Latchezar Filipov is op zijn minst opvallend te noemen. Hij vertelt halverwege december over zijn contacten met aliens. De buitenaardse wezens zijn volgens de gerespecteerde wetenschapper reeds onder ons. Filipov legde de aliens dertig vragen voor en ze antwoordden hem via graancirkels. Zo vroeg de wetenschapper de aliens wat ze van SETI (de zoektocht naar buitenaards leven) vonden en of 2012 werkelijk het einde van de wereld is. Waarop de aliens antwoordden dat SETI door bepaalde magnetische velden niet werkt en dat 2012 inderdaad wel eens het einde zou kunnen zijn. Uit de antwoorden van de buitenaardse wezens zou ook blijken dat ze het deels niet eens zijn met de gang van zaken hier op aarde. Zo zijn het broeikaseffect, IVF en cosmetica een doorn in het oog. Filipov – die na zijn ontboezemingen op nogal wat sarcasme stuitte – houdt voor alle zekerheid wel een slag om de arm en benadrukt dat ook aliens niet altijd de hele waarheid zeggen: “Ik geloof nog niet dat dit allemaal helemaal juiste informatie is.”

Fatale griep
Wellicht één van de grootste zorgenkindjes van dit jaar: de Mexicaanse griep. Het begon allemaal in april, toen de griep vele Mexicanen trof. Binnen twee maanden tijd is er sprake van een pandemie. Patiënten hebben onder meer last van koorts, hoofdpijn, hoesten, keelpijn, diarree, moeheid en koude rillingen. Inmiddels zijn er wereldwijd zo’n 11.500 mensen aan H1N1 overleden. In veel landen wordt in november en december besloten om mensen massaal in te enten. Risicogroepgevallen krijgen hierbij veelal voorrang. Mensen die de griep onder de leden hebben, krijgen het wondermiddel Tamiflu toegediend. Half december ontstaat rondom het medicijn een relletje als het gerucht gaat dat Tamiflu onvoldoende getest is. Op 18 december maakt het ministerie van Volksgezondheid bekend dat het aantal griepgevallen aan het dalen is. Desalniettemin is er in Nederland in ieder geval nog sprake van een milde griepepidemie.

Spelbreker wordt recordbreker
Verbazing was er bijvoorbeeld over de Large Hadron Collider. Het peperdure apparaat versnelt protonen, waarna deze in botsing komen. Onderzoekers hopen door deze experimenten meer informatie te verkrijgen over de werking van verschillende deeltjes. De LHC begaf het eind vorig jaar en werd onlangs – na een jaar van reparaties – weer herstart. En met succes! De snelheid waarmee protonen tegen elkaar gejaagd worden, is enorm; de deeltjesversneller verbreekt het ene na het andere record.

Ardi
En dan was er ook Ardi nog. De 4,4 miljoen oude mensachtige aardbewoner werd vijftien jaar geleden uit de grond gehaald en nauwkeurig bestudeerd. De resultaten kwamen in oktober boven water drijven. Ardi was iemand die recht overeind liep en ietwat rare handen had. Conclusie: hij is een puzzelstukje in de evolutie van aap naar mens. En dit puzzelstukje lijkt verdacht veel op een mengeling van de uiterlijke kenmerken van de moderne mens en hedendaagse chimpansee.

Ziek door geiten
De Mexicaanse griep overschaduwt een ander gevaar dat met name in Brabant, Limburg en Gelderland slachtoffers eist: Q-koorts. Melkgeiten en -schapen dragen de bacterie Coxiella burnetii bij zich en schromen niet deze ook aan mensen cadeau te doen. In veel gevallen wordt Q-koorts via de lucht verspreid. De symptomen lopen sterk uiteen. Sommige mensen merken niets van een besmetting, anderen hebben last van hoesten, koude rillingen, diarree, zweten, misselijkheid of spierpijn. Q-koorts wordt met een antibioticakuur behandeld, maar kan in sommige gevallen dodelijk zijn. Sinds de uitbraak zijn er zo’n 2300 zieken en elf doden gerapporteerd. De overheid heeft besloten om mensen in Noord-Brabant, een deel van Limburg en een deel van Gelderland in te enten. Daarnaast worden alle drachtige geiten en schapen op de besmette bedrijven geruimd.

Climatecontrol
En ook het klimaat blijft de gemoederen bezighouden. Met als dramatisch dieptepunt de min of meer mislukte top van Kopenhagen. Het is niet toevallig dat juist kort voor die top begon veel onderzoeksresultaten omtrent het veranderende klimaat uitlekten. Zo vertelden wetenschappers ons dat 24 miljoen mensen voor het broeikaseffect en de gevolgen daarvan op de vlucht zijn geslagen. Al Gore liet weten dat de ijskappen al in 2014 gaan smelten, ijsbergen naderen Australië en Finding Nemo wordt werkelijkheid. Maar wat er nu concreet allemaal gaat gebeuren en hoe realistisch de voorspellingen zijn, dat blijft koffiedik kijken.

NASA’s kindjes
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie heeft ook dit jaar niet stil gezeten. Er werden bijzondere ontdekkingen gedaan en nieuwe telescopen gelanceerd om ook in de toekomst de geheimen van het heelal te blijven ontsluieren. Zo werden de Kepler telescoop en WISE gelanceerd en kon Hubble – met de vernieuwde instrumenten – nog mooiere foto’s maken waarop de nodige mooie dingen te zien zijn. Wat denkt u bijvoorbeeld van de prachtige beelden van de stellaire kraamkamer R136? Of het kleinste Kuipergordelobject? Nieuwe observaties prikkelden bovendien de verbeelding. Zo werden er vier nieuwe planeten die rondom twee sterren á la de zon draaiden ontdekt. En ook op Mars werd nieuw, volgens sommigen zelfs doorslaggevend bewijs gevonden. Zou er dan toch buitenaards leven kunnen zijn?

Slangetje enzo
Zestig miljoen jaar geleden kroop er door de bossen van Colombia een slang met een lengte van 13 meter en een gewicht van 1135 kilo. Dat concludeerden onderzoekers in februari na het vinden van enkele fossielen. Het gaat om de langste slang ooit aangetroffen. Naast de gigantische slang vonden de onderzoekers ook fossiele resten van enorme krokodillen en schildpadden. Waarschijnlijk hebben zij samen een ecosysteem der giganten gevormd. Uit de fossiele resten bleek verder dat de temperatuur in de tropische bossen vroeger veel hoger lag. Een conclusie die bevestigt dat tropische bossen – in tegenstelling tot de rest van de wereld – afkoelen. Naast deze ‘grote’ vondst, werden dit jaar ook nog zat andere dier- en plantensoorten ontdekt. De kleinste orchidee ter wereld bijvoorbeeld. En de kalksteen boszanger. Alleen de California Academy of Sciences ontdekte dit jaar al bijna 100 nieuwe soorten.

I, Robot
Ook de technologie nam in 2009 een vlucht. Zo zagen we hoe een man zijn prothese met zijn gedachten wist te besturen. Een ander typte met zijn brein. Robots helpen met de boodschappen, gaan mee bowlen of assisteren bij risicovolle operaties. Daarmee wordt de integratie van robots in het dagelijks leven werkelijkheid. Natuurlijk is er nog een hoop werk aan de winkel, maar dat komt in 2010 allemaal goed!

Tot zover het eerste deel van Scientias’ jaaroverzicht. Volgende week volgt deel twee. Met daarin onder meer Nostradamus’ voorspellingen voor 2010, psychologische hoogstandjes en historische pareltjes.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd