Deze vijf gezondheidsproblemen staan de eerste Marskolonisten te wachten

Ons lichaam is duidelijk niet gemaakt voor een reis naar Mars.

Een bemande missie naar Mars: we kunnen er nu alleen nog maar van dromen. Maar dat gaat binnenkort veranderen. De kans lijkt groot dat de eerste Marskolonist ergens in de jaren dertig van deze eeuw zijn schoen in het rode Marszand drukt. Die persoon zal ongetwijfeld uitgroeien tot een held, maar kan tijdens de lange ruimtereis ook nog iets anders verwachten: serieuze gezondheidsproblemen. En dan maar hopen dat er een dokter in de buurt is…

Waar moeten de eerste Marskolonisten zich dan heel concreet op voorbereiden? We zetten de vijf grootste gezondheidsrisico’s – en mogelijke oplossingen – op een rij.

1. De kolonisten draaien compleet door
Een reis naar Mars neemt al gauw een maand of negen in beslag. Probeer je dat eens even voor te stellen. Je zit – samen met vier of vijf andere gelukkigen – in een kleine capsule die zich door de zwarte ruimte haast. Veel ruimte om te bewegen is er niet, even een luchtje scheppen is geen optie, je dag- en nachtritme vervaagt en er is – buiten het verbouwen van wat groente en het lezen van een goed boek – weinig te doen. Contact leggen met de aarde kan wel, maar door de grote afstand tot de thuisplaneet laat een reactie minutenlang op zich wachten. Wat doet dat met een mens? Daar is in aanloop naar zo’n verre ruimtemissie al uitgebreid onderzoek naar gedaan. Zo was er het Mars500-project waarbij een aantal wannabe astronauten gedurende 520 dagen in een nagebootste ruimtemodule werd opgesloten. Hun slaap- en waakritme raakte ernstig verstoord en de astronauten werden lui en slaperig. Ook psychische klachten – zoals stress, een depressie of angststoornis – liggen op de loer. Net als conflicten met andere bemanningsleden. Tel dat alles bij elkaar op en je hebt zo’n beetje alle ingrediënten om langzaamaan compleet door te draaien.

Oplossing: virtual reality, een klok en perfect team.
Met behulp van een VR-bril kunnen astronauten zich op veel prettigere plaatsen dan een krappe ruimtecapsule wanen. Zo kan verveling en daaruit voortvloeiende depressie wellicht worden getackeld. Ook belangrijk: leven op de klok, oftewel een 24-uurs ritme blijven handhaven en op tijd gaan slapen en weer opstaan. Dat ritme houdt mensen in het gareel. Daarnaast is het van cruciaal belang dat de bemanning is opgebouwd uit persoonlijkheden die bij elkaar passen en elkaar aanvullen. Zo kunnen conflicten worden voorkomen.

Afbeelding: StockSnap / Pixabay.

2. De kolonisten breken een been
Als we één ding geleerd hebben van de bemande missies naar het ISS, dan is het wel dat je botten en spieren er niet op vooruitgaan. De astronauten die na een langdurig verblijf in het internationale ruimtestation terugkomen, kunnen niet eens op hun benen staan. Het heeft alles te maken met de zwaartekracht (of beter gezegd: een gebrek daaraan). Hier op aarde moeten onze spieren hard werken om op te boksen tegen de zwaartekracht. Maar in de ruimte – waar de zwaartekracht zeer beperkt is – hoeft dat niet. Het resultaat: de spieren verslappen. Dat is tijdens een lange ruimtereis allesbehalve prettig, zeker als je bedenkt dat je hart in feite één grote spier is. Daarnaast heeft een gebrek aan zwaartekracht ook een enorme impact op de botten: die verliezen langzaam maar zeker massa, waardoor de kans op botbreuken toeneemt. En het laatste wat je als Marskolonist wilt, is tijdens die eerste wandeling op Mars een been breken.

Oplossing: sporten, medicijnen en vitamines
De astronauten aan boord van het ISS sporten meerdere uren per dag om hun spierkracht op peil te houden en datzelfde staat de eerste Marskolonisten te wachten. Met behulp van medicijnen en voedsel dat rijk is aan vitamine D kan een verlies aan botmassa worden bestreden.

3. De kolonisten krijgen (uiteindelijk) kanker
Dankzij het magnetisch veld en de atmosfeer van de aarde zijn we hier aardig beschermd tegen kosmische straling: hoogenergetische deeltjes die zich door de ruimte haasten. Heel anders is dat wanneer je in een ruimtesonde van de aarde naar Mars reist. Dan krijg je namelijk de volle laag. Marsrover Curiosity bracht eerder al in kaart wat dat precies betekent. De rover werd tijdens zijn reis naar Mars gemiddeld blootgesteld aan zo’n 1,8 milliSieverts kosmische straling per dag. Dat is een beetje vergelijkbaar met de straling die je ontvangt als je elke vijf tot zes dagen een CT-scan van je complete lichaam laat maken (wat niet aan te raden is). Andere onderzoeken hebben aangetoond dat langdurige blootstelling aan kosmische straling (op lange termijn) de kans op Alzheimer en kanker vergroot. En ook acute stralingsziekte is in theorie een optie. Belangrijke voetnoot: die straling speelt ook op Mars een grote rol, omdat de planeet een dunne atmosfeer en zwak magnetisch veld heeft. Langdurig op het oppervlak vertoeven, is dan ook geen optie. Waarschijnlijk moeten astronauten hun heil onder de grond zoeken. Van een krappe ruimtecapsule naar een ondergronds hol: wat was gezondheidsrisico nr. 1 ook alweer?

Oplossing: een schild en misschien medicatie?
De straling is misschien wel het grootste struikelblok op weg naar Mars. Een schild of magnetisch veld dat de straling tegenhoudt, zou het probleem (deels) op kunnen lossen, maar is in de praktijk nog niet zo gemakkelijk te realiseren (een magnetisch veld handhaven, kost een hoop energie en een schild is weer zwaar, waardoor het meer kost om de capsule te lanceren en aan te drijven). Ook medicatie die de nadelige gevolgen van kosmische straling aanpakt, kan een optie zijn, maar moet nog ontwikkeld worden.

Afbeelding: LeeChangmin / Pixabay.

4. De kolonisten moeten een bril (of worden blind)
Onderzoek onder astronauten in het ISS heeft aangetoond dat een verblijf in de ruimte ook gekke dingen doet met je ogen. Menig astronaut keerde na een missie in het ISS terug met aanzienlijk slechter zicht. En soms was er zelfs sprake van structurele veranderingen in het oog die na terugkeer op aarde niet volledig herstelden. Het heeft alles te maken met het hersenvocht, zo toonde recent onderzoek aan. Deze vloeistof bevindt zich rond de hersenen en het ruggenmerg en vangt onder meer de veranderingen in druk op die ontstaan als je vanuit een liggende positie opstaat. Dat werkt op aarde allemaal prima, maar in de ruimte dus niet. “In de ruimte raakt het systeem in de war doordat er een gebrek is aan de aan houding gerelateerde drukveranderingen,” vertelt onderzoeker Noam Alperin. Het leidt er onder meer toe dat bij astronauten meer hersenvocht rond de gezichtszenuw wordt aangetroffen, wat weer structurele veranderingen in het oog veroorzaakt (bijvoorbeeld de afplatting van de oogbol). Een langdurig verblijf in de ruimte kan dan ook leiden tot verziendheid. Die conclusie is gebaseerd op onderzoek onder astronauten die hooguit 1,5 jaar in de ruimte hebben vertoefd. Een missie naar Mars kan aanzienlijk meer tijd kosten en dus ook nog veel grotere oogproblemen (misschien zelfs blindheid?) veroorzaken.

Oplossing: is er op dit moment niet.

Afbeelding: qimono / Pixabay.
5. De kolonisten gaan dood aan een infectie
Ook dit is een serieus probleem. Elke astronaut draagt bacteriën bij zich en daar kunnen ziekteverwekkende exemplaren tussen zitten. Dat is op aarde al behoorlijk vervelend, maar in de ruimte helemaal. Ten eerste, omdat onderzoek aangetoond heeft dat een beperkte zwaartekracht het immuunsysteem verzwakt. Daarnaast zijn er studies die laten zien dat bepaalde bacteriën in dezelfde beperkte zwaartekracht beter in staat zijn om ziektes te verwekken en slechter reageren op antibiotica. Kortom: sommige bacteriën zijn in de ruimte een stuk bedreigender dan op aarde. En dat maakt de ziektes die zij aldaar veroorzaken, ook een stuk heftiger en ergens tussen de aarde en Mars zijn de ziekenhuizen schaars. Dus mag je hopen dat er ergens in het medicijnkastje een pilletje zit dat aanslaat. Want even teruggaan, is eveneens geen optie.

Oplossing: vaccinaties, pillen en hygiëne
De astronauten kunnen voorafgaand aan hun vertrek tegen tal van ziekten gevaccineerd worden en een breed scala aan antibiotica mee krijgen. Daarnaast is het wellicht een optie om nauwkeurig in beeld te brengen welke bacteriën zij herbergen en of daar resistente exemplaren bij zijn. Ook moeten de astronauten aan de bak met desinfecterende doekjes, hun capsule regelmatig schoonmaken en zeer vaak hun handen wassen.

Elon Musk – oprichter van SpaceX, het ruimtebedrijf dat werkt aan bemande missies naar Mars – merkte een paar jaar geleden op dat de bereidheid om dood te gaan één van de belangrijkste kenmerken van de eerste Marskolonisten zal worden. Je kunt je dan afvragen hoe gezellig het in die krappe ruimtecapsule wordt, maar Musk heeft een punt. De eerste bemande missie naar Mars wordt waarschijnlijk het grootste avontuur dat de mensheid in deze eeuw onderneemt en er is een reële kans dat het misgaat. Dat lot moeten de eerste Marskolonisten onder ogen zien en misschien zelfs omarmen, om überhaupt een kans van slagen te hebben en de basis te leggen voor een nieuw tijdperk in de historie van de mens: het tijdperk waarin we op meerdere planeten te vinden zijn (en allemaal een bril dragen).

Bronmateriaal

Afbeelding bovenaan dit artikel: stevepb / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd