Vikingen zetten 1000 jaar geleden al voet in Amerika

Dat de Noormannen eerder dan Columbus op het Amerikaanse continent arriveerden, was al bekend. Maar nu weten we ook beter wanneer.

Hoewel Christoffel Columbus de boeken in is gegaan als de ontdekker van Amerika, komt die eer eigenlijk de Vikingen toe. Bekend is dat zij al eeuwen eerder naar Noord-Amerika zeilden. Wanneer precies? Dat was onduidelijk. Tot nu. Want een internationaal team van onderzoekers, waaronder wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen, zijn erin geslaagd een wat preciezere datum te prikken.

Meer over Vikingen
Het woord ‘Viking’ komt van de Scandinavische term ‘vikingr’ wat zoveel als ‘piraat’ betekent. Het omvat het volk dat woonachtig was in het zuiden van Noorwegen, Denemarken en Zweden. Het zogenaamde Vikingtijdperk verwijst over het algemeen naar een periode van 800 tot 1050 na Christus. De Vikingen veranderden de politieke en genetische koers van Europa en daarbuiten behoorlijk. Zo werd Knoet de Grote – die gezien wordt als een van de grote Vikingleiders – de koning van Engeland, zou Leif Eriksson de eerste Europeaan zijn geweest die Noord-Amerika bereikte en zou Olaf Tryggvason het christendom naar Noorwegen hebben gebracht. Veel expedities betroffen het overvallen van kloosters en steden langs Europese kustnederzettingen. Maar de handel in goederen zoals bont, slagtanden en zeehondenvet was vaak het meer pragmatische doel.

We weten dat de vaak woest afgebeelde Vikingen met hun iconische schepen enorme afstanden aflegden. In het westen vestigden ze nederzettingen op IJsland en Groenland en bereikten uiteindelijk L’Anse aux Meadows, gelegen in het uiterste noorden van het Canadese eiland Newfoundland.

IJslandse sagen
Wanneer ze echter voor het eerst de Atlantische oceaan overstaken, was tot voor kort onduidelijk. Eerdere data voor de aanwezigheid van Vikingen in Noord-Amerika zijn voornamelijk gebaseerd op IJslandse sagen. Deze zijn echter ooit begonnen als mondelinge verhalen en zijn pas opgeschreven eeuwen nadat de erin vertelde gebeurtenissen plaatsvonden. En dus werden de tijdstippen die in deze verhalen genoemd worden, nogal betwist.

Studie
In een nieuwe studie bogen de onderzoekers zich over drie stukken hout, afkomstig van verschillende bomen, die ooit door Vikingen moeten zijn gekapt. Elk stuk hout had duidelijke kapsporen en vertoonden tekenen van snijden met bladen van ijzer; een materiaal dat niet door de inheemse bevolking werd geproduceerd.

Een onderzocht stuk hout, hier te zien onder een microscoop. Afbeelding: Rijksuniversiteit Groningen

Ook keken de onderzoekers naar de jaarringen en radioactieve kenmerken die achtergelaten zijn door een zonnestorm die in 992 plaatsvond. En naar aanleiding daarvan wisten de onderzoekers het precieze jaar te bepalen waarin de Vikingen in Noord-Amerika aanwezig waren.

1021
Uit de resultaten blijkt dat de Noormannen al in 1021 na Christus op het Amerikaanse continent rondliepen. En dat is interessant, aangezien dat nu precies 1000 jaar geleden is. Bovendien is dat op dit moment het vroegste (en enige) bekende jaar waarin Europeanen aanwezig waren op het Amerikaanse continent vóór de komst van Columbus in 1492. Het jaar staat bovendien voor het beslissende moment waarop de Atlantische Oceaan is overgestoken en mensen voor het eerst de hele planeet zijn rondgereisd.

Vikingexpedities
Hoeveel Vikingexpedities er naar het Amerikaanse continent zijn geweest en hoe lang ze daar verbleven, weten we helaas nog niet. Wel zijn er aanwijzingen dat dit allemaal niet heel lang duurde. Het betekent dat de culturele en ecologische erfenis van deze eerste Europese pioniers in Noord-Amerika waarschijnlijk heel klein is geweest. Wel suggereert botanisch bewijs uit L’Anse aux Meadows dat de Vikingen ook gebieden ten zuiden van Newfoundland hebben aangedaan.

In ieder geval weten we nu wel dat de eerste Europeanen die voet aan de Amerikaanse wal zetten, daar in 1021 al waren. De rest zal verder onderzocht moeten worden. Volgens de IJslandse sagen zouden de ontmoetingen tussen de Vikingen en de inheemse bevolking bijvoorbeeld soms gewelddadig en soms vriendschappelijk zijn geweest. Er is echter weinig archeologisch bewijs gevonden van deze uitwisselingen. Er bestaan ook middeleeuwse verhalen die erop duiden dat belangrijke personen op het Europese vasteland ervan op de hoogte waren dat de Vikingen aan de overkant van de Atlantische Oceaan aan land waren gegaan. Of we daar ooit uitsluitsel over zullen krijgen? De tijd zal het leren.

Bronmateriaal

"Europeanen precies 1000 jaar geleden al in Amerika" - Rijksuniversiteit Groningen

Afbeelding bovenaan dit artikel: Barnabas Davoti via Pexels

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd