Vladimir Komarov: de huilende kosmonaut

Stel, u en uw beste vriend zitten aan een tafel. Een duister figuur nadert de tafel en kijkt u diep in de ogen. U krijgt te horen dat slechts één iemand mag blijven leven en u moet de beslissing nemen. Kiest u voor uzelf of redt u uw vriend? Kosmonaut Vladimir Komarov koos voor het leven van zijn vriend en stierf in 1967 tijdens de eerste Sojoez-missie.

Volgende maand verschijnt er een nieuw boek: ‘Starman‘ van Jamie Doran en Piers Bizony. De auteurs werpen een nieuw licht op het leven en de dood van kosmonaut Vladimir Komarov. De auteurs beweren dat het boek is gebaseerd op onthullingen van KGB-agent Venymin Ivanovich Russayev. KGB was de belangrijkste geheime dienst van de Sovjet-Unie, vergelijkbaar met de CIA in de Verenigde Staten.

Starman gaat over de vriendschap tussen twee kosmonauten: Vladimir Kamarov en Sovjet-held Yuri Gagarin. Gagarin was in 1961 de eerste man in de ruimte. Kamarov en Gagarin dronken regelmatig samen een biertje, jaagden op wild en hadden plezier met z’n tweeën. Ze waren vrienden voor het leven.

Speciale missie
In 1966 besloot Leonid Brezhnev, leider van de Sovjet-Unie, om een bijzondere ruimtemissie te organiseren, namelijk een koppeling in de ruimte tussen twee ruimtecapsules. Dit om de vijftigste verjaardag van de communistische revolutie te vieren. Op de eerste dag zou de eerste capsule gelanceerd worden en de dag erna een tweede ruimtecapsule. De twee capules zouden in de ruimte koppelen. De kosmonaut in de eerste capsule zou van plaats wisselen met de kosmonaut in de twee capsule en vervolgens naar huis keren.

Kamarov en Gagarin werden allebei gekozen voor deze bijzondere missie. Kamarov zou met de eerste capsule meegaan, Gagarin met de twee capsule. Een geslaagd plan.

Alhoewel, niet helemaal. Gagarin en enkele technici inspecteerden de Soyuz 1-capsule en vonden 203 grote problemen. Zulke grote problemen, dat de capsule te onveilig was om gelanceerd te worden. Gagarin stelde dan ook voor om de missie uit te stellen.

Toch durfde niemand naar Brezhnev te gaan met het voorstel om de missie uit te stellen. Gagarin schreef een memo van tien pagina’s en gaf deze aan KGB-vriend Venyamin Russayev. Niemand durfde deze memo aan de hoge baas te geven. Iedereen die de memo zag, inclusief Russayev, werd gedegradeerd, ontslagen of naar Siberië gestuurd.

Komarov (midden) met zijn vrouw en dochter. Rechts: Yuri Gagarin.

Redden van een vriend
Ook Komarov wist dat de Soyuz-capsule te onveilig was. Minder dan een maand voor de lancering sprak de kosmonaut af met de gedegradeerde KGB-agent Russayev. “Ik overleef deze vlucht waarschijnlijk niet”, zei Komarov tegen Russayev. Russayev antwoordde: “Maar waarom weiger je dan niet?” Volgens de auteurs van ‘Starman’ antwoordde Komarov: “Als ik niet vlieg, dan gaat de back-up-piloot in mijn plaats.” De back-up-piloot was Yuri Gagarin, de beste vriend van Komarov. “Hij sterft dan in plaats van mij”, zei Komarov in tranen. “We moeten voor hem zorgen.”

Op de dag van de lancering – 23 april 1967 – zag journalist Yaroslav Golovanov dat Gagarin op het lanceerplatform verscheen. Gagarin wilde per se een ruimtepak aan. Aanwezigen vonden dit nogal gek, want iedereen wist dat Komarov gelanceerd zou worden, niet Gagarin. Achteraf wordt beweerd dat Gagarin het leven van zijn vriend wilde redden door zelf te gaan, maar uiteindelijk was het Komarov die vertrok.

Problemen
Eenmaal in de ruimte kreeg de Soyoez-1 last van problemen, zoals een slechte energietoevoer en een niet-werkende automatische piloot. De lancering van Gagarin werd geschrapt en er zou geen koppeling in de ruimte plaatsvinden. Erger nog: de kans dat Komarov veilig zou terugkeren daalde snel.

Komarov wist dat hij het niet zou redden. Flight Control haalde de vrouw van Komarov erbij, zodat het echtpaar afscheid kon nemen van elkaar. Daarnaast vertelde Komarov aan zijn vrouw wat zij zou moeten zeggen tegen de kinderen. Sojvet-premier Alexei Kosygin noemde Komarov in het telefoongesprek een held en kon zijn tranen niet bedwingen.

De laatste woorden van Komarov zijn te horen op de website van Amazon. Volgens vertalers zegt Komarov dat het erg warm wordt in de capsule en hij gebruikt het woordje ‘vermoord’. Wellicht om te beschrijven wat de ingenieurs hem hebben aangedaan.

Noodlot
De hoofdparachute van de capsule van Vladimir Komarov kon niet uitgeklapt worden. Vervolgens probeerde Komarov de reserveparachute handmatig te ontplooien, maar doordat de capsule tolde, raakten de lijnen verstrikt. De capsule van Vladimir Komarov stortte neer met een snelheid van ruim 400 kilometer per uur. De beste man kreeg een staatsbegrafenis. Zijn resten werden getoond in een open kist.

Een tragisch verhaal, mede doordat Yuri Gagarin een jaar na de ramp met de Soyoez-1 om het leven kwam. Niet in de ruimte, maar bij een ongeluk met een straaljager tijdens een routinetrainingsvlucht. Gagarin stierf op 34-jarige leeftijd, Komarov werd niet ouder dan 40 jaar.

De restanten van Komarov in een open kist.

Onveilig beroep
Astronaut zijn is één van de onveiligste beroepen ter wereld. Er zijn ruim 500 astronauten en kosmonauten gelanceerd, waarvan er 34 mensen stierven. De kans dat een astronaut in de ruimte sterft is dus circa zes procent. Natuurlijk zijn ruimtevluchten anno 2011 een stuk veiliger dan in de jaren zestig van de vorige eeuw, maar statistisch gezien is astronaut zijn nog steeds het gevaarlijkste beroep ter wereld.

En Komarov? Die was zich bewust van de gevaren. Maar toch ging hij de ruimte in. Een echte held.

De vrouw van Komarov kust een portret van haar man.

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd