Het betekent dat vleermuizen net als mensen in staat zijn om vocaal te leren.
Door de coronacrisis komen vleermuizen momenteel niet zo positief in het nieuws. En dat terwijl deze diertjes ontzettend intelligent zijn. In een nieuwe studie hebben onderzoekers bijvoorbeeld bestudeerd in hoeverre vleermuizen in staat zijn om geluiden te imiteren. We weten namelijk dat mensen leren te praten door spraakgeluiden na te bootsen. Maar zijn er eigenlijk nog andere zoogdieren die geluiden kunnen leren door deze te imiteren?
Vocaal leren
Mensen kunnen leren om te praten omdat we heel goed zijn in het imiteren van geluiden; iets dat ook wel ‘vocaal leren’ wordt genoemd. Kijken we echter in het dierenrijk, dan moeten we concluderen dat vocaal leren uiterst zeldzaam is. Maar waarom eigenlijk? “Het is een hele complexe eigenschap,” legt onderzoeker Ella Lattenkamp aan Scientias.nl uit. “Het omvat het functionele samenspel van de akoestische waarneming, de neuronale integratie van dit signaal én de controle over de geluidsproductiesystemen (de longen, het strottenhoofd en het vocale kanaal). De dieren moeten dus een geluid horen, het onthouden en vervolgens proberen hun eigen oproepen aan deze opgeslagen geluiden aan te passen.” En dat gaat veel dieren te ver. Er bestaan echter wel soorten die in staat zijn om vocaal te leren. Maar zij geven hun geheimen niet zomaar prijs. “Het is moeilijk te bestuderen omdat de weinige zoogdieren die het kunnen – zoals walvissen, dolfijnen, zeehonden en olifanten – niet makkelijk te onderzoeken zijn in neurobiologische en genetische studies.”
Eén van de diersoorten die in staat is om de geluiden van hun groepsgenoten te imiteren, is de orka. Een studie uit 2014 suggereert bovendien dat orka’s niet alleen geluiden van soortgenoten kunnen leren, maar zich ook de geluiden van compleet andere soorten eigen kunnen maken. De studie in kwestie onthulde dat orka’s die al een tijdje met dolfijnen in gevangenschap samenwoonden, steeds meer dolfijn-achtige geluiden gingen maken. En ook geluiden van de mens zijn voor de orka geen brug te ver. Onderzoekers slaagden er namelijk in om een orka een paar woordjes te laten zeggen, zoals ‘hallo’ en ‘één, twee, drie’. En hiermee hebben de onderzoekers aangetoond dat ook de orka in staat is tot vocaal leren.
Hoewel mensen dus wel in staat zijn tot vocaal leren, snapt de wetenschap nog niet helemaal hoe het komt dat spraak wel in mensen evolueerde. “Dit is een zeer complex debat,” vertelt Lattenkamp. “Er zijn wel enkele evolutionaire eigenschappen onthuld die de ontwikkeling van spraak bij mensen zou kunnen ondersteunen. Maar de precieze redenen voor de evolutie van spraak bij mensen moet nog worden blootgelegd.
Vleermuizen
Volgens de onderzoekers is een diermodel van groot belang om de evolutie van vocaal leren te begrijpen. Daarom besloten de onderzoekers een experiment uit te voeren met vleermuizen. “Vleermuizen zijn een zeer diverse orde van zoogdieren,” zegt Lattenkamp. “Hierdoor kunnen we verschillende gedragsfenotypen bestuderen, waaronder vocaal leren.” Bovendien kunnen vleermuizen meer inzicht verschaffen in het ontstaan van menselijke spraak en taal. “Dat komt omdat vleermuizen zowel het strottenhoofd als de hersenmorfologie met mensen delen,” vertelt Lattenkamp. “Daarom kunnen we ze goed gebruiken om het vocaal leervermogen te toetsen. Ze stellen ons anders gezegd in staat om de evolutie en de biologische basis voor vocaal leren beter te bestuderen.”
Leren imiteren
Om te onderzoeken of volwassen vleermuizen geluiden in een lab kunnen leren imiteren, verzamelden de onderzoekers zes bonte lansneusvleermuizen; een sociaal diertje met een rijk repertoire aan sociale geluiden. “Deze soort heeft al eens laten zien in staat te zijn om vocaal te leren,” aldus Lattenkamp. “Daarom wilden we dit vermogen nader onderzoeken.” De diertjes werden gedurende vier uur per dag getraind. Dit hield in dat de vleermuizen naar een bandje luisterden waar vleermuisgeluiden op werden afgespeeld met lagere frequenties dan de geluiden die ze zelf produceren. Als de vleermuizen de nieuwe geluiden correct herhaalden werden ze getrakteerd op een lekker hapje geprakte banaan.
Succes
En jawel, na dertig dagen oefenen hadden alle vleermuizen met succes de lagere geluiden eigen gemaakt. Eén vleermuis imiteerde de geluiden ook zonder beloning, wat nog beter bewijs is dat vleermuizen ‘op het gehoor’ kunnen leren. “Deze bevindingen bevestigen het vocale leervermogen van de bonte lansneusvleermuizen,” onderstreept Lattenkamp. “Daarnaast benadrukken de resultaten dat vleermuizen dus een geschikt diermodel zijn voor studies naar vocaal leren.”
Met deze studie hebben onderzoekers laten zien dat volwassen vleermuizen hun sociale geluiden kunnen veranderen door geluiden in het lab na te bootsen. De volgende stap is nu om te achterhalen hoe dit leervermogen er precies uit ziet in het vleermuisbrein. Dit willen ze onderzoeken met behulp van miscroscopische anatomie en neuroimaging technieken. Uiteindelijk hopen de onderzoekers meer kennis te vergaren over de biologische basis van de menselijke gesproken taal en in wat er mis gaat bij genetische spraak- en taalstoornissen.
