‘Vliegtuigstreep’ in de ruimte verdwijnt niet

Astronomen snappen er niks van.

Clusters zijn de grootste structuren in het heelal. Ze kunnen uit wel honderden tot duizenden sterrenstelsels à la het zonnestelsel herbergen. Door samensmelting van kleinere clusters ontstaan grote clusters.

Wetenschappers bestudeerden een cluster (zie kader) met de naam Abell 1033. Het cluster bestaat uit twee kleinere clusters die aan het samensmelten zijn. En de astronomen zagen dat een individueel sterrenstelsel in de ene cluster van Abell 1033 een staart van gas achterliet toen het door de andere cluster reisde. Die gasstaart zou je een beetje kunnen vergelijken met de strepen die vliegtuigen achterlaten in de lucht (maar dan veel groter en langer).

Streep
De astronomen verwachtten dat de gasstaart – net als die vliegtuigstrepen – langzaam zou uitdoven en uiteindelijk compleet zou verdwijnen. Maar dat gebeurde niet. Sterker nog: de onderzoekers zagen het uiteinde van de gasstaart oplichten.

Op de afbeelding is in oranje een sterrenstelsel zichtbaar dat zich naar links verplaatst en daarbij een gasstaart achterlaat. De gasstaart lijkt langzaam uit te doven, maar licht weer op in de buurt van het tweede, witgele sterrenstel. De meeste witte stippen in de afbeelding zijn complete sterrenstelsels. Afbeelding: Francesco de Gasperin (Universiteit Leiden).

“Dit was totaal onverwacht,” vertelt onderzoeker Francesco de Gasperin. “Omdat deze wolken bestaan uit elektronen, zouden ze hun energie langzaam maar zeker moeten uitstralen en verliezen. Maar hier zagen we in de staart – die zo’n honderd miljoen jaar ouder is dan de kop – helder gloeiende elektronen.”

Verklaring
Hoe is dat te verklaren? De astronomen moeten ons het antwoord schuldig blijven: ze kunnen er alleen maar over speculeren. Zo wijzen ze erop dat de opleving plaats lijkt te vinden in de buurt van het centrum van de andere cluster van sterrenstelsels. “Op de één of andere manier moet een deel van de energie die vrijkomt bij het samensmelten, overgedragen zijn op de elektronenwolk. Die wolk is daardoor nieuw leven ingeblazen of ‘verjongd’ zoals wij het in onze wetenschappelijke publicatie zeggen.”

Dat het samensmeltende cluster Abell 1033 nog zoveel geheimen voor ons heeft, is niet zo heel vreemd. Het is namelijk best lastig om samensmeltende clusters van sterrenstelsels te bestuderen. Zo’n samensmelting duurt namelijk miljarden jaren. Dus zelfs als we decennia op rij naar Abell 1033 kijken, zien we nog maar een momentopname. Dat maakt het moeilijk om het proces van samensmelting helemaal te doorgronden. Maar onderzoekers laten het er niet bij zitten. “We voelen ons ontdekkingsreizigers die onontgonnen gebied,” stelt De Gasperin. “Dit is de eerste stap. We beginnen nu de complexiteit van clusters van sterrenstelsels te begrijpen.”

Bronmateriaal

"Astronomische vliegtuigstrepen doven niet uit, maar lichten op" - Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie

Afbeelding bovenaan dit artikel: Francesco de Gasperin (Universiteit Leiden)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd