Vogels die niet kunnen vliegen, zijn van nature helemaal niet zo zeldzaam

Dat ze vandaag zwaar in de minderheid zijn, is te wijten aan onszelf.

Vandaag de dag bestaan er duizenden soorten vogels. En de meeste van deze vogels beschikken over het vermogen om te vliegen. Het lijkt er dus op dat niet-vliegende vogels – of loopvogels – van oudsher nogal zeldzaam zijn. Maar niets blijkt minder waar, zo suggereert een nieuwe studie gepubliceerd in Science Advances. Want volgens onderzoekers zouden er minstens vier keer zoveel loopvogelsoorten op aarde bestaan als de mens er niet was geweest.

De studie
In de studie stelden de onderzoekers een lijst samen, bestaande uit alle vogelsoorten waarvan bekend is dat ze zijn uitgestorven sinds de mens zijn intrede deed. En dat leidde tot enkele opvallende bevindingen. Het team ontdekte dat er sinds het Laat-Pleistoceen (de periode tussen 126.000 – 12.000 jaar geleden) zo’n 581 vogelsoorten zijn uitgestorven. De reden? Het was in bijna alle gevallen te wijten aan… de mens.

Loopvogels vs vliegende vogels
Vervolgens besloten de onderzoekers – onder andere met behulp van fossielen – het aantal vliegende vogels en het aantal loopvogels te bepalen. Hieruit blijkt dat 166 van de uitgestorven soorten niet over het vermogen beschikte om het luchtruim te kiezen. Slechts 60 soorten loopvogels leven vandaag de dag nog steeds.

Niet zo zeldzaam
Het zijn interessante resultaten. Want de bevindingen wijzen erop dat vogels die niet kunnen vliegen van nature helemaal niet zo zeldzaam zijn als gedacht. “Veel vogelsoorten kunnen het vermogen om te vliegen verliezen als er bijvoorbeeld geen roofdieren zijn,” legt onderzoeker Tim Blackburn uit. “Denk bijvoorbeeld aan de omstandigheden op eilanden. Vliegen kost veel energie. En als het niet per se nodig is om te vliegen, kunnen vogels die energie goed voor andere doeleinden gebruiken. Maar als ze niet de lucht in gaan, worden ze helaas wel een gemakkelijkere prooi voor de mens – en de bijbehorende ratten en katten – die plotseling opdoken.” Dat loopvogels vandaag dus zwaar in de minderheid zijn, heeft waarschijnlijk te maken met de opkomst van de mens die verschillende gebieden begon te koloniseren en zo een bedreiging vormde voor loopvogels.

Eilanden
Volgens de onderzoekers zouden er op de meeste eilandgroepen over de hele wereld loopvogels hebben geleefd voordat de mens er arriveerde. Nieuw-Zeeland kende zo’n 26 soorten, denk bijvoorbeeld aan de uitgestorven Moa. En in Hawaï kwamen mogelijk 23 soorten loopvogels voor – waaronder de gansachtige eend Moa-nalo – die helaas allemaal zijn uitgestorven. De onderzoekers hebben al deze uitgestorven exemplaren nu toegevoegd aan ons globale beeld van de diversiteit van vogels. En daaruit blijkt dat het onvermogen om te kunnen vliegen van nature veel vaker voorkwam dan gedacht, als we alleen de hedendaagse levende vogels in ogenschouw nemen. “We hebben een vertekend beeld gekregen van hoe evolutie werkelijk plaatsvindt,” aldus Sayol.

De mens
Het betekent dat de mens dus vele loopvogels over de kling heeft gejaagd. En dat is helaas niet eens zo heel verrassend. “Menselijke invloeden hebben de meeste ecosystemen wereldwijd substantieel veranderd,” zegt onderzoeker Ferran Sayol. “Ze zijn bovendien verantwoordelijk voor het uitsterven van honderden diersoorten.” De onderzoekers uiten in de studie bovendien ook hun zorgen over de loopvogels die momenteel nog wel op aarde voorkomen. “Kijken we naar de lijst van bedreigde diersoorten, dan blijkt dat daar veel meer loopvogels, dan vliegende vogels op te vinden zijn,” zegt Blackburn. De onderzoeker houdt dan ook rekening met de toekomstige teloorgang van nog meer loopvogels.

Al met al toont de studie aan dat er veel meer loopvogels bestonden dan gedacht. Tegelijkertijd liepen dezelfde loopvogels een veel groter risico om uit te sterven dan hun vliegende soortgenoten. “Onze studie laat zien dat de evolutie van vliegloosheid bij vogels een wijdverspreid fenomeen is,” concludeert Sayol. “Tegenwoordig kennen we eigenlijk alleen nog maar pinguïns, rails, struisvogels of hun verwanten. We kennen nog maar 12 vogelfamilies met ‘vliegloze’ soorten. Maar voordat de mens hun ondergang inluidde, bestonden er minstens 40. Als al deze loopvogels niet waren uitgestorven, hadden we de planeet momenteel gedeeld met vele loopuilen, loopspechten en loopibissen die nu helaas allemaal zijn verdwenen.”

Olifantsvogel

Eén van de bekendste uitgestorven loopvogels is de olifantsvogel: de grootste vogel die ooit op de aarde vertoefde. Het dier kon zo’n slordige drie meter lang worden en wel vijfhonderd kilo wegen. Hoewel ze allang van de aardbodem zijn verdwenen, komen onderzoekers zo af en toe nog steeds met interessante ontdekkingen. Wist je bijvoorbeeld dat het dier ‘s nachts actief én mogelijk blind was? Lees hier snel verder!

Bronmateriaal

"Flightless birds more common globally before human-driven extinctions" - University College London

Afbeelding bovenaan dit artikel: University College London

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd