Vanavond om 21.21 uur begint voor astronomen de herfst. Meteorologen zitten er echter al weken in.
Voor meteorologen is de herfst allang begonnen. Zij luidden het herfstseizoen op 1 september al in. Maar voor astronomen begint de herfst vandaag. Of nauwkeuriger gezegd: vanavond, om 21.21 uur (Nederlandse tijd).
Zon
Astronomen bepalen het begin van de herfst aan de hand van de zon. Voor hen begint de herfst als de zon exact boven de evenaar staat en dag en nacht wereldwijd vrijwel even lang zijn. Op het noordelijk halfrond luidt deze zogenoemde herfstequinox de herfst in. Voor astronomen op het zuidelijk halfrond begint op hetzelfde moment de lente.
Lente
Terwijl de aarde haar baantjes om de zon trekt, komt het twee keer voor dat de zon loodrecht boven de evenaar staat: in september en in maart. In maart markeert de gebeurtenis voor astronomen op het noordelijk halfrond het begin van de lente. Op het zuidelijk halfrond luidt dezelfde equinox dan weer de herfst in.
De aanpak van de meteorologen
Meteorologen pakken het anders aan. Hun keuze om de herfst al op 1 september te verwelkomen is terug te voeren naar bijna 250 jaar oude afspraken. In 1780 besloot één van de eerste internationale weerorganisaties – Societas Meteorologica Palatina – dat drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen moesten worden beschouwd. En sindsdien begint de herfst op 1 september, om exact drie maanden later (op 1 december) gevolgd te worden door de winter, waarna de lente op 1 maart en zomer op 1 juni wordt verwelkomd.
Meteorologen hoeven er dus niet over na te denken wanneer de herfst in bijvoorbeeld 2087 start: gewoon op 1 september. Astronomen moeten echter even rekenen. De astronomische herfst is namelijk niet altijd op dezelfde datum. Dat heeft te maken met het feit dat de aarde er niet precies 365 dagen over doet om een rondje om de zon te voltooien. In plaats daarvan heeft onze planeet 365 dagen en 6 uur nodig om dat te doen. Het betekent dat de equinox dit jaar 6 uur later plaatsvindt dan vorig jaar. Eén keer in de vier jaar is er echter een schrikkeldag en vindt de equinox opeens 18 uur eerder plaats dan in het jaar ervoor. En zo schuift de herfstequinox op onze kalender van jaar tot jaar wat op en eens in de vier jaar iets terug. Meestal vindt deze op de 22e en 23e september plaats, maar zo heel af en toe ook op de 21e of 24e.
