Voor het eerst een reuzenplaneet ontdekt rond een vreemde dubbelster

De exoplaneet is dertien keer groter dan Jupiter en cirkelt rond een rode dwerg en een dode ster.

Onderzoekers hebben met behulp van gegevens van Kepler een nogal bijzondere ontdekking gedaan. Zo zijn ze op een gigantische exoplaneet gestuit die bijna dertien keer groter is dan Jupiter; de grootste planeet in ons zonnestelsel. Maar er is meer. Zo blijkt dat deze reuzenplaneet rond een bijzondere dubbelster cirkelt, waarvan één van de twee sterren dood is. “Het is de eerste bevestiging van een exoplaneet in een dergelijk systeem,” zegt onderzoeker Leonardo Andrade de Almeida.

KIC 10544976
Het gaat om de dubbelster KIC 10544976, gelegen in het sterrenbeeld Zwaan. Dit systeem bestaat uit een witte dwerg (een ster die aan het einde van zijn leven is gekomen) en een rode dwerg (een levende ster met een kleine massa in vergelijking met die van onze zon).

Omlooptijd
De onderzoekers ontdekten variaties in de omlooptijd van de dubbelster en besloten dat nader te bestuderen. Met behulp van Kepler-gegevens konden ze de magnetische cyclus van de rode dwerg schatten. Dit deden ze door de snelheid en energie van grote uitbarstingen van elektromagnetische straling te onderzoeken, evenals de variabiliteit in helderheid als gevolg van zonnevlekken. “Variaties in de magnetische activiteit veroorzaken uiteindelijk een verandering in het magnetische veld,” legt Almeida uit. “In dubbelsterren veroorzaken deze variaties ook een verandering in de omlooptijd.”

Kepler
In de afgelopen drie decennia zijn bijna 4000 planeten ontdekt buiten ons zonnestelsel. 2600 daarvan hebben we te danken aan ruimtetelescoop Kepler. Kepler werd in 2009 gelanceerd en moest in eerste instantie langdurig naar zo’n 150.000 sterren turen. De aanpak bleek zijn vruchten af te werpen: Kepler ontdekte immers de ene na de andere planeet. De missie leerde ons niet alleen dat planeten overal zijn, maar ook dat er onder planeten sprake is van een grote diversiteit. Kepler ontdekte rotsachtige planeten, maar ook hete Jupiters (gasreuzen die zeer dicht bij hun ster staan) en superaardes (het meest ontdekte type planeet, dat we in ons zonnestelsel helemaal niet kennen). Eind 2018 bleek Kepler door zijn brandstof heen te zijn en gooide de handdoek in de ring. Echter zijn onderzoekers nog steeds bezig om door al zijn verzamelde data te spitten.

Planeet
Uit de bevindingen blijkt dat de magnetische activiteit van de rode dwerg 600 dagen duurde, wat eigenlijk best normaal is voor dit type ster. “Dit weerlegt de hypothese dat de variatie in omlooptijd te wijten is aan magnetische activiteit,” concludeert Almeida. “De meest plausibele verklaring is de aanwezigheid van een gigantische planeet in een baan rond de dubbelster die ongeveer dertien keer de massa heeft van Jupiter.”

Hoe de planeet in een baan rond het dubbelstersysteem is gekomen, is nog de vraag. Het zou kunnen dat de planeet op hetzelfde moment is ontstaan als de twee sterren miljarden jaren terug. Als dat zo is, is het een planeet van de eerste generatie. Maar het kan ook zijn dat de planeet is ontstaan uit gas dat werd uitgestoten op het moment dat de witte dwerg langzaam uitdoofde. Hoe dit precies in elkaar steekt, hopen de onderzoekers te achterhalen met de aankomende Giant Magellan Telescope (GMT) die naar verwachting in 2024 in werking zal worden gesteld. “De GMT zal ons in staat stellen objecten te detecteren en belangrijke antwoorden te verkrijgen over de vorming en evolutie van exotische omgevingen, evenals de mogelijkheid van het leven daar,” besluit Almeida.

Bronmateriaal

"Astronomers find evidence of a planet with a mass almost 13 times that of Jupiter" - Agência FAPESP

Afbeelding bovenaan dit artikel: Leandro Almeida

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd