Dat mysterie hebben onderzoekers nu opgelost.
Misschien is het je wel eens opgevallen: de omvang van bladeren lijkt wel afhankelijk te zijn van de breedte waarop ze groeien. Over het algemeen zijn de bladeren in een tropisch oerwoud vele malen (soms wel duizend keer!) groter dan de bladeren in gematigde bossen of woestijnen. Maar hoe komt dat eigenlijk?
Waterbeschikbaarheid en oververhitting
Aangenomen wordt dat het te maken heeft met twee dingen: waterbeschikbaarheid en oververhitting. Maar dat antwoord stemt niet tevreden, stelt onderzoeker Ian Wright. “De conventionele verklaring was dat waterbeschikbaarheid en oververhitting de twee belangrijkste beperkingen waren voor de omvang van bladeren. Maar dat is niet in overeenstemming met data. Zo zijn de tropen bijvoorbeeld zowel nat als heet en is het onwaarschijnlijk dat bladeren in koudere delen van de wereld oververhit raken.”
Vorst
Maar hoe zit het dan wel? Wright en collega’s hebben dat uitgezocht en hun bevindingen gepubliceerd in het blad Science. In het paper tonen ze aan dat de omvang van een blad in een groot deel van de wereld beperkt wordt door de temperatuur waar planten ‘s nachts mee te maken krijgen. “Het meest verrassende resultaat was dat in grote delen van de wereld de maximale omvang van de bladeren niet bepaald wordt door de kans op oververhitting, maar door de kans op schadelijke vorst gedurende de nacht.”
Isolatie
Rond elk blad bevindt zich een laagje lucht dat niet in beweging is. En die lucht doet dienst als een soort isolatiemateriaal dat planten minder goed in staat stelt om hitte uit hun omgeving te halen. In het geval van grotere bladeren is die luchtlaag dikker. Het betekent dat zij aanzienlijk minder goed in staat zijn om hitte uit hun omgeving te halen en dus vatbaarder zijn voor koude nachten.
De onderzoekers trekken die conclusie onder meer op observaties. Zo bestudeerden ze de omvang van tienduizenden bladeren die op verschillende continenten en in verschillende klimaatzones te vinden zijn. “Vervolgens gebruikten we onze kennis over het functioneren van de plant en de biofysica om een nieuwe kijk op de zaak te ontwikkelen,” stelt Wright. En die nieuwe theorie toetsten ze vervolgens door te kijken naar wat er daadwerkelijk in de natuur te zien is.
