In het verre heelal komen bijzondere objecten voor, zoals Lyman-alpha blobs. Dit zijn reusachtige wolken van waterstofgas die honderdduizenden lichtjaren breed zijn. Waarom zijn deze gaswolken zo helder? Astronomen hebben het raadsel opgelost.
Een internationaal team van wetenschappers bestudeerden LAB-1: de grootste en best bestudeerde Lyman-alpha blob. Ze gebruikten daarvoor de Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array (ALMA). Dit is een astronomische interferometer van 66 radioschotels. Deze shotels nemen waar op millimeter- en submillimetergolflengtes en zijn daarom bij uitstek geschikt om het licht van koele stofwolken in verre sterrenstelsels waar te nemen.
Er werden ALMA-bronnen gevonden in het centrum van de Lyman-alpha blob. Het gaat om twee sterrenstelsels, die in een hoog tempo nieuwe sterren produceren. Het tempo van het stervormingsproces is honderd keer zo groot als dat van ons Melkwegstelsel. De nieuwe sterren produceren veel ultraviolet licht, waardoor een blob ontstaat zoals bovenaan dit artikel te zien is.
Universele straatlantaarn
“Vergelijk het maar met een straatlantaarn op een mistige avond – je ziet dan een diffuse gloed, doordat het licht door kleine waterdruppeltjes wordt verstrooid,” legt onderzoeker Jim Geach uit. “Hier gebeurt iets vergelijkbaars, al is de ‘straatlantaarn’ in dit geval een sterrenstelsel dat in hoog tempo nieuwe sterren produceert en bestaat de ‘mist’ uit intergalactisch gas. De sterrenstelsels verlichten hun omgeving.”
De vorming van een sterrenstelsel
Astronomen vinden het erg belangrijk om dit soort objecten te observeren, omdat hier de grootste sterrenstelsels in het heelal worden geboren. “Wat zo spannend is aan deze gaswolken is dat ze ons een kijkje geven in wat zich rond deze jonge sterrenstelsels-in-wording afspeelt,” vervolgt Geach. “De oorsprong van het uitgebreide Lyman-alfalicht is lange tijd controversieel geweest. Maar met deze combinatie van nieuwe waarnemingen en geavanceerde simulaties hebben we naar mijn idee een vijftien jaar oud raadsel opgelost: Lyman-alpha Blob-1 is de plek waar een groot elliptisch sterrenstelsel aan het ontstaan is, dat ooit het hart van een reusachtige cluster zal vormen. We zien een 11,5 miljard jaar oude momentopname van de vorming van dat sterrenstelsel.”
