Een koude neus, koude tenen en bevroren oren; wij mensen hebben nogal wat uitsteeksels die gemakkelijk in temperatuur dalen. Bijvoorbeeld op een strenge winterdag of na een duik in ijskoud water. Maar: wanneer wordt kou nu echt dodelijk gevaarlijk?
In principe kan kou een mens niets doen, zolang hij maar in staat is om zijn lichaamstemperatuur op 37 graden Celsius te houden. Maar daar zit ‘m nu juist de kneep; onze lichaamstemperatuur is nogal vatbaar voor kleine veranderingen. Zo kan een aangename temperatuur van twintig graden in combinatie met regen en wind al voor onderkoelingsverschijnselen zorgen.
Hartstilstand
Onderkoeling ontstaat wanneer onze lichaamstemperatuur zo om en nabij de 35 graden Celsius is. Doordat ons lichaam zo snel afkoelt, raken we buiten bewustzijn en raakt het hartritme verstoord. Bij de meeste mensen zal het hart bij een lichaamstemperatuur van 24 graden Celsius definitief stilvallen.
13,7 graden Celsius
Maar: er zijn verhalen bekend van mensen die het in extremere kou veel langer hebben volgehouden. Anna Bagenholm viel in een deels bevroren water en zat er 80 minuten in vast. Haar lichaamstemperatuur raakte onder de 13,7 graden Celsius, maar ze overleefde het. Het koude water zorgde er wel voor dat haar ademhaling en hart stopte, maar haar hersenen hadden zo weinig zuurstof nodig dat ze het toch redde. Bagenholm herstelde volledig, maar deze temperatuur lijkt toch echt de menselijke limiet te zijn.
Wij mensen voelen ons naar wanneer we het koud hebben. En dat is niet voor niets. Volgens wetenschappers is de menselijke soort ooit op de Afrikaanse savanne ontstaan. Daar is het bijzonder warm. Vandaar dat we ook van die lange ledematen hebben waarvan de toppen soms zeer koud kunnen worden; deze waren oorspronkelijk bedoeld om hitte af te geven, in plaats van vast te houden.
