Wetenschappers zijn vooruitstrevend, maar nog steeds niet in staat om ons in de toekomst te laten kijken. Wat ons in het nieuwe jaar allemaal te wachten staat. Geen flauw idee. Om toch een beetje houvast te hebben, een overzicht van wetenschappelijke hoogtepunten die we – met een beetje doorzettingsvermogen en een hoop geluk – volgend jaar toch wel moeten beleven.
Genen en medicijnen
Stukje bij beetje leggen wetenschappers de geheimen van onze identiteit bloot. Genen zijn immers de sleutel naar een hele hoop medische aandoeningen en hun oplossing. Afgelopen jaar bleek bijvoorbeeld dat genen bepalen hoe mensen op bepaalde medicijnen reageren. Neem bloedverdunners. De één reageert daar uitstekend op. De ander lijdt enkel onder bijwerkingen. Dat heeft alles te maken met een mutatie in de genen. Onderzoeker Eric Topol verwacht dat de wetenschap in 2011 zover is dat genen worden aangesproken om te bepalen welke medicatie iemand voorgeschreven moet krijgen. Zo kan een hoop geld en pijn voorkomen worden.
Nog een aarde
Het afgelopen jaar hebben wetenschappers meer dan 100 mogelijke exoplaneten ontdekt. Het totale aantal komt daarmee op meer dan 500. Veel van de exoplaneten lijken op Jupiter: een gasgigant die dicht bij de moederster blijft. Maar er zijn er ook die meer van aarde weg hebben. Gliese 581g bijvoorbeeld. Deze planeet zit niet al te dicht bij diens moederster en is mogelijk niet te warm en niet te koud. Er zou zelfs water op voor kunnen komen. En als er water is, is er misschien ook wel leven, zo concluderen experts. Gliese 581g geeft dan ook zeker moed voor 2011. Men gaat ervan uit dat volgend jaar nog meer planeten opduiken die op de aarde lijken. Telescopen op aarde en in de ruimte (waaronder Kepler) doen hun uiterste best om deze op te sporen.
Bevroren hart
Er zijn nogal wat mensen die aan boezemfibrilleren lijden. Hun hart doet het wel, maar het ritme klopt niet. Dat lijdt tot vermoeidheid, beroertes en kortademigheid. Maar een oplossing is nabij: bevriezing. Door delen van het hartweefsel heel koud te maken, kunnen onregelmatige signalen worden geblokkeerd. De behandeling is veelbelovend: van de proefpersonen die de behandeling ondergingen, werd 70 procent genezen. Inmiddels is de therapie officieel erkend en kunnen steeds meer mensen de behandeling ondergaan. Dat zijn nog eens vooruitzichten.
Waar is Higgs?
De Large Hadron Collider zou eind 2011 eigenlijk moeten worden gesloten vanwege onderhoud. Maar wetenschappers willen de reparaties een jaar uitstellen. Ze hebben het gevoel dicht bij het ultieme doel van de LHC te zijn: het vinden van het Higgs-deeltje. Het is een belangrijk onderdeel van de fysica, maar is nog nooit waargenomen. Bestaat het wel of kloppen de modellen niet? We willen niet beweren dat 2011 het jaar wordt waarin dit mysterieuze deeltje (of nog schokkender: iets anders) wordt gevonden. Maar 2011 wordt wel een interessant jaar waarin deeltjesversnellers de strijd met elkaar aangaan. De LHC is namelijk niet de enige die op zoek is naar het Higgs-deeltje. Ook in de VS wordt hard gezocht. En van een beetje competitie is nog nooit iemand minder geworden, dus wie weet jagen de twee versnellers elkaar zo op dat we dit jaar al meer weten.
Privé
De afgelopen jaren nam NASA voortdurend het voortouw. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatieleek de ruimte te domineren. Maar ook dat gaat in 2011 veranderen. Private bedrijven krijgen steeds meer grip op de markt. Een aantal ontwikkelaars werkt aan raketten die het ISS kunnen bevoorraden. Anderen denken meer aan de burgers en proberen het ruimtetoerisme een boost te geven. 2011 wordt dan ook zeker een boeiend jaar: NASA moet haar plekje weer zien te vinden en private ondernemingen krijgen de ruimte om dromen werkelijkheid te laten worden.
Stamcellen
De afgelopen jaren werden we keer op keer verrast door stamcellen. Zo lieten ze een verlamde aap weer springen. Met name de embryonale stamcellen zijn veelbelovend: ze kunnen uitgroeien tot elk weefsel dat in ons lichaam voorkomt. In 2011 gaan de experimenten met deze cellen gewoon door. Ze worden ingezet om blindheid te genezen of te voorkomen en verlamde mensen weer het gevoel in hun benen terug te geven. Dat wil niet zeggen dat 2011 het jaar wordt waarin zulke wonderen zich ook echt gaan voltrekken. In eerste instantie moeten de wetenschappers aan zien te tonen dat de cellen meer goed dan kwaad doen. Als dat lukt, is de weg vrij voor echte daden. En dan wordt het echt interessant.
Naar Mars
Eind 2011 is het zover: het Mars Science Laboratory gaat de lucht in. Hoewel de missie pas in de zomer van 2012 op de plaats van bestemming aan komt, is het een belangrijke stap naar antwoorden op prangende vragen. MSL is namelijk ontwikkeld om op zoek te gaan naar leven of sporen daarvan. Is er leven op Mars? In 2011 komen we weer een stukje dichterbij dat antwoord.
Ongetwijfeld gaat 2011 nog heel wat meer spannende ontdekkingen opleveren die op dit moment onmogelijk te voorspellen zijn. Een goede reden om Scientias.nl ook in 2011 in de gaten te houden!
De tekening bovenaan dit artikel is gemaakt door Sean McGrath.
