Nieuw onderzoek suggereert dat het gehoor van mensachtigen die 2 miljoen jaar geleden leefden vergelijkbaar was met dat van de chimpansee.
Onderzoekers bestudeerden fossiele resten van mensachtigen die zo’n twee miljoen jaar geleden in Zuid-Afrika leefden. Ze maakten CT-scans van de binnenkant van het oor en maakten op basis van die scans weer reconstructies van dat oor. De resultaten wijzen erop dat het gehoor van mensachtigen zoals Australopithecus africanus (zie afbeelding hierboven) en Paranthropus robustus – beiden leefden ongeveer 2 miljoen jaar geleden – sterk leek op dat van chimpansees. De kleine verschillen die er zijn tussen het gehoor van de mensachtigen en chimpansees zorgen er stuk voor stuk voor dat het gehoor van de mensachtigen ook een klein beetje aan dat van mensen doet denken.
Het gehoor van de chimpansee
Het gehoor van de moderne mens onderscheidt zich duidelijk van dat van de chimpansee. Zo heeft de mens een beter gehoor op een breder scala van frequenties (zo tussen de 1.0 en 6.0 kHz). Binnen de genoemde frequenties treffen we ook veel van de geluiden aan die klinken wanneer we ons met behulp van gesproken taal uiten. Het gehoor van chimpansees en veel andere primaten is minder gevoelig voor geluiden op die frequenties.
Op de savanne
Uit het onderzoek blijkt verder dat het gehoor van de twee miljoen jaar oude mensachtigen met name heel gevoelig was voor hogere frequenties (tussen de 1.0 en 3.0 kHz). Binnen die frequenties was het gehoor van de mensachtigen beter dan het gehoor van de moderne mens of de chimpansee. Waarschijnlijk is dat te verklaren door het gebied waarin de mensachtigen leefden: de savanne. In een dergelijk open leefgebied reizen geluidsgolven niet zo ver als bijvoorbeeld in het regenwoud, waardoor er met name communicatie op korte afstand plaatsvond. “We weten dat deze soorten regelmatig op de savanne vertoefden, aangezien hun dieet voor vijftig procent bestond uit voedsel afkomstig van een open leefgebied,” vertelt onderzoeker Rolf Quam.
Taal
De onderzoekers benadrukken dat ze niet beweren dat de bestudeerde mensachtigen al een taal spraken. “Ze konden zeker vocaal communiceren. Alle primaten doen dat, maar we zeggen niet dat ze een volledig ontwikkelde menselijke taal hadden.”
Wanneer gingen mensachtigen voor het eerst een taal spreken? Dat is een vraag waar onderzoekers nog niet precies een antwoord op kunnen geven. Onderzoeken zoals deze kunnen ons wellicht aan een antwoord helpen. “We denken dat het onderzoek waarmee wij ons bezighouden (naar het gehoor van mensachtigen, red.) de potentie heeft om nieuwe inzichten te geven in wanneer het menselijke gehoor ontstond en wanneer we taal ontwikkelden.”
