Wetenschappers hebben zich in dat vraagstuk vastgebeten. En ze ontdekten dat cool tegenwoordig heel iets anders inhoudt dan toen het woord bedacht werd.
Dat is te lezen in het blad Journal of Individual Differences. “Toen ik begon uit te zoeken wat mensen bedoelen met ‘cool’ wilde ik eerst weten of mijn ideeën over ‘cool zijn’ wel klopten,” vertelt onderzoeker Ilan Dar-Nimrod. “Ik was er niet op voorbereid dat ‘cool zijn’ zoveel van de oorspronkelijke betekenis verloren was.”
Experimenten
Dar-Nimrod en zijn collega’s baseren hun conclusies op drie experimenten. In het eerste experiment moesten proefpersonen eigenschappen die ze ‘cool’ vonden, bedenken. In een tweede experiment kreeg een andere groep proefpersonen die eigenschappen voorgelegd. De proefpersonen moesten aangeven hoe cool ze de eigenschappen vonden. En ook moesten ze aangeven hoe wenselijk die eigenschappen vanuit sociaal opzicht waren. In een derde experiment beoordeelden mensen hun vrienden, onder meer op hoe cool deze waren.
Resultaten
De experimenten leveren een duidelijk beeld op. “James Dean (zie de foto hierboven, red.) is niet langer de samenvatting van wat cool is,” merkt Dar-Nimrod op. “Toen ik dertien was, kreeg ik mijn eerste zonnebril. Er was in het hele blok geen cooler kind dan ik. Ik zag er cool uit, omdat ik afstand van andere mensen nam. Mijn emoties konden ze niet lezen, ik plaatste een filter tussen mezelf en anderen. Dat maakte me – in mijn optiek – cool. Vandaag de dag is dat niet meer zo. Als iets vandaag de dag als cool wordt gezien dan is het aardig zijn of gepassioneerd zijn.” Cool zijn is vandaag de dag dus radicaal anders dan vroeger. Vroeger was men cool als men afstandelijk was en de emoties onder controle had. Passie staat daar haaks op.
Traditie
De proefpersonen bleken traditionele elementen van ‘cool zijn’ zoals rebellie nog wel met ‘cool’ te associëren, maar niet zo sterk als vriendelijkheid en warmte. “We hebben een schizofreen concept van ‘cool zijn’ in ons hoofd,” concludeert Dar-Nimrod. “Vrijwel iedereen wil door anderen als cool worden gezien.” Dat suggereert dat ‘cool zijn’ iets persoonlijks is. Het is net zoiets als smaak: mensen hebben verschillende opvattingen over wat lekker is en ook verschillende opvattingen over wat cool is. “Tegelijkertijd willen sommigen ook door zoveel mogelijke mensen als cool worden gezien.” En dat suggereert dat ‘cool zijn’ een kernwaarde heeft en dus een universeel begrip is: iedereen heeft hetzelfde idee over wat cool is. Dat laatste lijkt vandaag de dag niet meer zo sterk aan de orde te zijn. Volgens Dar-Nimrod bevinden we ons in een overgangsfase waarbij we van de laatstgenoemde situatie op de eerstgenoemde situatie overgaan. “Maar deze overgang is nog lang niet voltooid.”
Het onderzoek lijkt misschien onzinnig, maar dat is het zeker niet. ‘Cool zijn’ gaat namelijk verder dan een bepaalde houding. Er kan ook bepaald gedrag uit voortkomen. “Roken of drugs gebruiken kan bijvoorbeeld in verband worden gebracht met een vorm van ‘cool’ die weer samenhangt met rebellie of een tegencultuur.” Nader onderzoek naar een verband tussen ‘cool zijn’ en de keuzes die mensen maken, lijkt noodzakelijk.
