Wat u moet weten over het conclaaf: de meestgestelde vragen én antwoorden

paus benedictus

Morgen begint het conclaaf voor de verkiezing van een nieuwe paus. Maar hoe werkt dat precies? Hoe lang gaat het duren? Maken ook vrouwen een kans? En hoe ontstaat die witte rook? We zetten de belangrijkste vragen én antwoorden omtrent het conclaaf op een rij!

Hoe gaat zo’n conclaaf in zijn werk?
Kardinalen jonger dan tachtig jaar verzamelen zich kort na het overlijden of aftreden van de paus (doorgaans) in Rome. Het verkiezingsproces start met een mis waarin gevraagd wordt om de hulp van de Heilige Geest bij het kiezen van een paus. Daarna leggen de kardinalen een eed af waarin ze beloven de regels die er omtrent het conclaaf zijn in ere te houden. Vervolgens worden de deuren gesloten en vindt de eerste stemming plaats. De kardinalen mogen een naam op een papiertje invullen. Daarna wordt gekeken of er overeenstemming is bereikt. Is dat niet het geval, dan vinden er op de daaropvolgende dagen elke dag maximaal vier stemmingen plaats. Net zolang tot er overeenstemming is bereikt. Van een overeenstemming is sprake als tweederde van de kardinalen dezelfde naam opschrijft. Daarna zal de kardinaal wiens naam het vaakst op de briefje opduikt, gevraagd worden om het ambt te ervaren.

Ging dat altijd zo?
Zeker niet. Zo had aan het eind van het eerste millennium ook de Roomse aristocratie veel in te brengen als het gaat om de pausverkiezing. De edelen zorgden er daarbij vaak voor dat hun familieleden en vrienden paus werden. De pausverkiezing was een machtsspel geworden waarbij er steeds minder aandacht was voor de geloofsovertuiging van de kandidaten. Om de verkiezing weer in rechte banen te sturen, werd in 1059 besloten dat niet de aristocraten van Rome, maar de kardinalen de doorslaggevende stem in het verkiezingsproces hadden.

WIST U DAT…

…ook een Nederlander het al wel eens tot paus geschopt heeft? Adrianus Floriszoon Boeyens werd in 1522 tot paus Adrianus VI genoemd. Adrianus groeide op in Utrecht en promoveerde in 1491 tot doctor in de theologie. In 1516 werd hij bisschop van Tortosa om enkele jaren later tot paus te worden benoemd. Lang duurde zijn pausschap niet: in 1523 overleed hij onder verdachte omstandigheden. Adrianus VI gaat de boeken in als de enige Nederlandse paus ooit.

Hoelang gaat het conclaaf duren?
Dat is lastig te voorspellen. De laatste decennia duren de conclaven in ieder geval niet meer zo lang als vroeger. Zo vond in de dertiende eeuw nog een conclaaf plaats dat bijna drie jaar in beslag nam. De laatste 150 jaar zijn lange conclaven vrij zeldzaam: vaak komen de kardinalen er in een week tijd wel uit.

De hoeveelste paus wordt er nu gekozen?
De nieuwe paus is de 265e opvolger van Petrus: de discipel van Jezus die als eerste paus gezien wordt.

Maken ook vrouwen een kans?
Nee. De laatste honderden jaren maken in de praktijk enkel kardinalen kans om paus te worden. Daarvoor kwam het ook nog wel voor dat priesters werden verkozen. Maar aangezien vrouwen niet tot priester gewijd mogen worden, kunnen zij dus ook geen paus worden. Wellicht heeft u wel eens verhalen gehoord over een vrouwelijke paus: pausin Johanna. Dit is een fraaie legende, waarschijnlijk gebaseerd op oude Romeinse volksverhalen. Er is geen enkel bewijs dat zij echt bestaan heeft.

Hoe ontstaat die witte rook?
Na elke stemmingsronde worden de papiertjes waarop de kardinalen hun stem hebben uitgebracht verbrand. Als de stemming geen paus heeft opgeleverd, kleurt de rook zwart. Is er wel een paus gekozen, dan is de rook wit. Om dit effect te bereiken, werden de stembiljetten na een mislukte stemming lang met nat stro gemixt en in brand gestoken. Was er wel een paus gekozen, dan werd droog stro gebruikt. Maar die methode werkte lang niet altijd even goed. Soms kwam er ook grijze rook uit de schoorsteen en dat zorgde voor nogal wat verwarring. Naar verluidt worden er tegenwoordig chemische stofjes aan het vuur toegevoegd om de kleur van de rook te controleren. En de rook gaat tegenwoordig vergezeld door het luiden van de klokken van de Sint Pieter wanneer een paus is aangewezen.

Bronmateriaal

Boek: Heirs of the Fisherman : Behind the Scenes of Papal Death and Succession, door John-Peter Pham.
Boek: 101 Questions & Answers on Popes and the Papacy, door Christopher M. Bellitto.
Boek: De Paus Uit de Lage Landen, door Michiel Verweij.
"Substantive norms" - Vatican.va
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Mangouste35 (via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd