Nieuw onderzoek wijst uit waar het zeer bijzondere spookdier in de evolutionaire stamboom thuishoort: vrij dicht bij ons!
Spookdiertjes zijn heel bijzondere primaten die met gemak in de palm van je hand passen. Ze eten alleen vlees (insecten, kleine vogels, knaagdieren en hagedissen). Daarnaast zijn hun ogen twee keer zo groot als hun brein en kunnen ze hun kopje maar liefst 180 graden in elke richting draaien.
Halfaap of niet?
Al jarenlang is onduidelijk welke plek deze primaat precies in de evolutionaire stamboom inneemt. De tanden en kaken van spookdieren doen meer denken aan die van de halfapen, zoals de lemuren. Terwijl hun ogen en neuzen weer meer lijken op die van de Haplorhini, een onderorde waartoe ook de mens behoort. Nieuw onderzoek schetst nu meer duidelijkheid.
Verre neven
Wetenschappers hebben het genoom van het Filipijnse spookdiertje (Tarsius syrichta) in kaart gebracht en moeten concluderen dat het tot de Haplorhini behoort. Daarmee bevindt het spookdiertje zich op een belangrijke tak van de evolutionaire stamboom: de tak die ook leidt naar apen, mensapen en mensen. Ze zijn dus eigenlijk verre neven van ons, zo stellen onderzoekers van Washington University School of Medicine in het blad Nature Communications.
Uniek
Nu het complete genoom van de Filipijnse spookdiertjes in kaart is gebracht, kunnen onderzoekers ook iets meer zeggen over de unieke eigenschappen van deze primaten. Ze vergeleken de gensequenties van de spookdieren daartoe met die van andere primaten en ontdekten zo 192 genen die bij spookdieren sneller of trager veranderen dan bij andere primaten. Die genen houden waarschijnlijk verband met de ongebruikelijke eigenschappen van de spookdieren.
Ziekten
De onderzoekers gingen nog een stap verder. Ze doken in bestaande wetenschappelijke studies en gingen na of deze genen soms in verband worden gebracht met menselijke ziekten. Ze stuitten zo op 47 ziekten. Ongeveer een kwart van deze ziekten is van invloed op het zicht van mensen. En ongeveer een kwart van deze ziekten bleek te leiden tot problemen met het bewegingsapparaat (spieren en botten). “De spookdiergenen die op een unieke manier zijn aangepast kunnen ons meer inzicht geven in menselijke ziekten die met dezelfde genen samenhangen,” stelt onderzoeker Wesley Warren.
Het genoom van de spookdieren laat ook zien dat deze primaten het moeilijk hebben. “We denken dat de populatie kleiner wordt,” stelt Warren. Dat is deels te wijten aan het verdwijnen van het leefgebied van de spookdieren. Maar ook de handel in spookdieren speelt een rol. “Zodra spookdieren gevangen zijn, gaan ze vaak dood door hun fysieke en diëtaire behoeften waar niet aan voldaan wordt. Het is mogelijk dat sommige spookdiersoorten uitsterven als we niet in actie komen.” De onderzoekers hopen in de nabije toekomst het genoom van nog meer spookdiersoorten in kaart te brengen en zo werkelijk een goed beeld te krijgen van hoe de populaties ervoor staan.
