De wereld krijgt de komende decennia waarschijnlijk vaker te maken met infectieziekten en is daar nog verre van klaar voor.
Daarvoor waarschuwen onderzoekers in het blad The British Medical Journal. Ze baseren zich op een analyse van de uitbraak van het ebolavirus in West-Afrika en wat er daarna gebeurde.
Het onderzoek
Er is al veel onderzoek gedaan naar de uitbraak van het ebolavirus: tegen het eind van 2016 waren er al zo’n 40 studies verschenen. De onderzoekers bestudeerden er zeven van. En hun conclusies liegen er niet om. Zo stellen de onderzoekers dat de meeste van de 11.000 sterfgevallen door toedoen van het ebolavirus voorkomen hadden kunnen worden als er sneller en gecoördineerd actie was ondernomen.
Verbeterpunten
Alle studies die de wetenschappers bestudeerden, zijn het er namelijk over eens dat er tijdens de ebola-uitbraak meerdere dingen fout gingen en dat er dus ruimte voor verbetering is als het gaat om onze respons op uitbraken van ziekten. Maar wat moet er dan precies anders? De onderzoekers stellen dat er op drie gebieden veranderingen moeten worden doorgevoerd. Zo moeten de International Health Regulations – die onder meer vereisen dat uitbraken van ziekten aan de Wereldgezondheidsorganisatie worden gemeld – beter worden nageleefd. Daarnaast moet het onderzoek dat aan de uitbraak van een ziekte gerelateerd is, verbeterd worden en moeten landen kennis die uit die onderzoeken voortkomt, intensiever delen. Ook pleiten de onderzoekers voor een hervorming van de Wereldgezondheidsorganisatie en een adequatere respons op de uitbraak en de daarmee samenhangende humanitaire hulpvraag.
Teleurstellend
Tot zover de aanbevelingen. Maar nu de hamvraag: in hoeverre zijn die aanbevelingen – die voortkomen uit verschillende studies die al een tijdje geleden zijn opgetekend – inmiddels ter harte genomen? Het antwoord is teleurstellend. “Men is het opmerkelijk genoeg eens over wat er in de reactie op ebola misging en wat er moet gebeuren om die tekortkomingen aan te pakken. Maar er is nog lang niet genoeg actie ondernomen,” zo schrijven de onderzoekers. “Ebola – en recenter ook zika en gele koorts – hebben aangetoond dat we nog altijd geen betrouwbaar en robuust wereldwijd systeem hebben voor het voorkomen en detecteren van en reageren op ziekte-uitbraken.”
CEPI
En er zijn meer mensen die zich zorgen maken over de volgende pandemie. Zo werd eerder deze maand in Zwitserland de Coalition for Epidemic Preparedness Innovations – kortweg CEPI- in het leven geroepen. CEPI is een samenwerking tussen overheden bedrijven en filantropen en coördineert en financiert de ontwikkeling van vaccins tegen dreigende infectieziekten. Het doel is om veilige en effectieve vaccins klaar te hebben liggen zodra een ziekte toeslaat. Deze vaccins kunnen dan snel worden ingezet, zodat een pandemie kan worden voorkomen. Ook dit initiatief komt voort uit de ebola-uitbraak, vertelt onderzoeker Peter Piot, vice-voorzitter van CEPI en tevens betrokken bij het onderzoek dat nu verschenen is in het blad The BMJ. Hij wijst erop dat we tijdens de ebola-uitbraak het geluk hadden dat er al enkele vaccins in de pijplijn zaten. “Een dergelijke situatie gaan we waarschijnlijk vaker meemaken en op toekomstige ziekte-uitbraken moeten we veel beter voorbereid zijn. Er zijn veel virussen die een serieuze bedreiging kunnen vormen voor de volksgezondheid, maar het voorspellen van epidemieën is bijna onmogelijk. We weten niet welk virus toe gaat slaan en waar het virus toe gaat slaan, alhoewel de armste landen hierin vaak het kwetsbaarst zijn. Om de impact van nieuwe vaccins zo groot mogelijk te maken, moeten deze klaar zijn vóór een virus toeslaat. Daarom moeten we virussen altijd een stap voor zijn en investeren in de ontwikkeling van vaccins tegen opkomende ziekten die in staat zijn om ernstige uitbraken te veroorzaken en samenlevingen en economieën wereldwijd te vernietigen.”
Maar ook een vaccin dat klaarligt, heeft alleen effect als het gecoördineerd wordt toegediend en we een goed beeld hebben van waar een ziekte heeft toegeslagen. En dat brengt ons terug bij het onderzoek in het BMJ dat pleit voor ingrijpende veranderingen in de voorbereiding en respons op een ziekte. “We zullen niet klaar zijn voor een volgende pandemie als er geen diepgaande en omvangrijke veranderingen plaatsvinden.”
