Weet je nog..die hittegolf van vorige week? Die is verhuisd naar Groenland!

Het leidt tot extreme temperaturen. En extra smelt van de toch al in zwaar weer verkerende Groenlandse ijskap.

De World Meteorological Organization (kortweg WMO) voorspelde het vorige week al: de hittegolf die Europa teisterde – en in ons land het nationaal hitterecord flink aanscherpte – dreigt naar Groenland te vertrekken. En die voorspelling is uitgekomen, zo vertelt Kristian Pagh Nielsen, verbonden aan het Deense Meteorologische Instituut aan Scientias.nl. “Het is het resultaat van een proces dat advectie wordt genoemd. Hierbij wordt een luchtmassa van de ene plek naar de andere verplaatst. Mijn collega Martin Stendel heeft daar een mooie animatie van gemaakt.” Die animatie vind je hieronder en laat zien hoe de warme lucht waar Europa vorige week mee te maken had, richting het noordwesten trekt.

Het resulteert in extreme temperaturen. “Naar verwachting zullen de temperaturen op het hoogste punt van Groenland vandaag uitkomen op zo’n 0 graden Celsius. Dat is statistisch gezien opmerkelijk. “Statistisch gezien liggen deze temperaturen ongeveer 4 sigma (standaardafwijkingen) boven de gemiddelde temperatuur die we tussen 2009 en 2018 op 30 juli op Groenland hebben gemeten. 4 sigma komt overeen met een statistische kans van 1 op 15.000. Als we aannemen dat de zomer op de Groenlandse ijskap 60 dagen duurt, dan hebben we het over een gebeurtenis die 1 keer in de 250 jaar plaatsvindt. Een uitzondering dus. Tenminste: als je klimaatverandering buiten beschouwing laat. We weten dat het Arctische gebied sneller opwarmt dan de rest van de aarde, waardoor de kans op hoge temperaturen geleidelijk aan toeneemt. Iets vergelijkbaars zagen we dan ook gebeuren in 2012.”

Smelt en neerslag
De hoge temperaturen resulteren waarschijnlijk in flink wat smelt van de Groenlandse ijskap. Daarbij moet echter worden opgemerkt dat de weersvoorspellingen naast extreme temperaturen ook de nodige neerslag beloven. “Het regent of sneeuwt vaak in één deel van Groenland, terwijl gelijktijdig in veel andere regio’s sprake is van smelt,” legt Nielsen uit. Die neerslag kan een deel van de smelt compenseren. Maar er ook aan bijdragen. Dat is bijvoorbeeld het geval als regen met temperaturen van 0 graden Celsius of hoger op de ijskap valt.

Surface Mass Balance
Het moge duidelijk zijn: door alleen te kijken naar hoeveel ijs er op Groenland smelt, kun je geen goed beeld krijgen van de impact die bepaalde weersomstandigheden op het eiland hebben. Onderzoekers focussen zich dan ook bij voorkeur op wat ze de Surface Mass Balance (SMB) noemen. Dat is simpel gezegd het verschil tussen de hoeveelheid ijs die in een gegeven periode verloren is gegaan (door smelt) en de hoeveelheid ijs die er (bijvoorbeeld door neerslag) bij is gekomen. In de zomer is het gebruikelijk dat de Groenlandse ijskap meer ijs verliest dan er bijkomt. We spreken dan ook wel van een negatieve SMB. Pas echt opzienbarend is het als de ijskap aanzienlijk meer massa verliest dan we in de zomer gewend zijn. En dat lijkt voorafgaand aan deze hittegolf al het geval te zijn, zo blijkt uit een snelle berekening van klimatoloog Xavier Fettweis. Het resultaat zie je hieronder: de grafiek laat de afwijking van de SMB in de jaren 2010 tot en met 2019 zien, ten opzichte van de gemiddelde SMB in de periode tussen 1981 en 2010). Volgens zijn berekeningen wijkt de SMB tussen 1 en 25 juli 2019 zo’n 106 gigaton af van wat in diezelfde periode gemiddeld gezien tussen 1981 en 2010 gebruikelijk was.

De hittegolf die hier nu nog eens overheen komt, zal naar verwachting leiden tot extra smelt en een nog sterker afwijkende SMB in juli.

Albedo
Verder dreigen de hoge temperaturen waar Groenland momenteel mee te maken heeft – middels die extra smelt – ook van invloed te zijn op het albedo van het eiland. Het albedo is eigenlijk niets anders dan het weerkaatsingsvermogen van het oppervlak. Hoe lichter het oppervlak is, hoe meer zonlicht er gereflecteerd wordt en hoe koeler het oppervlak blijft. Door hoge temperaturen ontstaat er smeltwater op de ijskap dat aanzienlijk donkerder is dan het ijs en dus meer zonlicht absorbeert, waardoor het oppervlak nog sneller opwarmt. En zelfs wanneer het smeltwater uiteindelijk weer bevriest, blijft het meer zonlicht absorberen dan bijvoorbeeld verse sneeuw doet.

Natuurbranden
Maar extra smelt is niet het enige probleem dat deze extreem hoge temperaturen op Groenland met zich meebrengen. Zoals je eerder op Scientias.nl kon lezen, woeden in het Arctisch gebied momenteel heel wat natuurbranden. Extreem hoge temperaturen bevorderen de groei en instandhouding van deze branden en Nielsen is bang dat de hittegolf op Groenland zal leiden tot het ontstaan van meer natuurbranden (die overigens door het vrijkomen van roet dat zich op de ijskap nestelt en het weerkaatsingsvermogen van het oppervlak negatief beïnvloedt, ook weer van invloed kunnen zijn op de smelt).

Al met al betekenen de hoge temperaturen weinig goeds voor de Groenlandse ijskap die het toch al zo lastig heeft. Zo wees onderzoek recent nog uit dat de smelt van de Groenlandse ijskap in een stroomversnelling is geraakt, terwijl een andere studie doorrekende dat de Groenlandse ijskap als we geen actie ondernemen over 1000 jaar al compleet verdwenen kan zijn. Dat laatste zal wereldwijd voelbaar zijn; de Groenlandse ijskap is de op één na grootste ijskap ter wereld en herbergt voldoende ijs om de wereldwijde zeespiegel met zo’n 7 meter te laten stijgen.

Bronmateriaal

Interview met Kristian Pagh Nielsen
Afbeelding bovenaan dit artikel: Barni1 / Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd