Wesp ontdekt die spinnen verandert in zombies

De wesp zorgt er zelfs voor dat de sociale spin zijn kolonie achterlaat.

Het klinkt een beetje als het plot van een horrorfilm, maar diep in de Ecuadoraanse bossen ondervinden de onfortuinlijke spinnen het aan den lijve. Een nieuw ontdekte soort van de Zatypota wesp ‘gijzelt’ als het ware het lichaam van de Anelosimus eximius spin, om hem vervolgens dingen te laten doen die hij anders wel uit zijn hoofd zou laten.

Over de Anelosimus eximius spin
De Anelosimus eximius spin valt onder de groep kogelspinnen en komt voor in tropen in Zuid-Amerika. De spin staat bekend om zijn sociale gedrag; zo is het één van de slechts 25 soorten ‘sociale’ spinnen wereldwijd. De spinnen leven in grote kolonies (soms bestaande uit wel tienduizenden spinnen) en bouwen één groot web waar ze in huizen. Ook werken ze samen voor het vangen van prooien en vervullen gezamenlijk de ouderlijke plichten. Het komt maar zelden voor dat een lid afdwaalt van de groep.

Spinnenweb
Onderzoeker Philippe Fernandez-Fournier verbleef in Ecuador om verschillende soorten parasieten te bestuderen die voorkomen in de nesten van de Anelosimus eximius spin. De onderzoeker merkte op dat een deel van de spinnen een parasitaire larve met zich meedroegen. Deze spinnen zwierven wat achteraan de groep rond en waren druk bezig om van dicht gesponnen zijde en stukjes bladeren een web te knutselen. “Dit was heel vreemd, omdat ze dit normaal gesproken niet doen,” zegt Fernandez-Fournier. “Dus begon ik aantekeningen te maken.” Ook nam hij een paar van deze webben mee terug naar het laboratorium, waar hij tot zijn grote verbazing een wesp ontdekte.

Levenscyclus
Met behulp van gegevens die tussen 2012 en 2017 werden verzameld, brachten de onderzoekers de levenscyclus van de wesp in kaart. En het resultaat is even fascinerend als gruwelijk. Zo vangt een volwassen vrouwelijke wesp een nietsvermoedende spin en legt vervolgens een eitje op zijn buik. Als de larve uit het eitje kruipt, hecht deze zich aan het lichaam. De larve voedt zich vermoedelijk met hemolymfe – een bloedachtige lichaamsvloeistof – waardoor hij steeds groter wordt en langzaamaan het lichaam van de onfortuinlijke spin overneemt. Vervolgens verlaat deze ‘zombie spin’ de kolonie en draait een cocon, volledig naar de wensen van de larve. Als het bouwsel af is en de spin niet meer nodig is, maakt de larve er een einde aan en werkt hem als hapje naar binnen. Vervolgens kruipt de larve in zijn beschermde cocon om zich in negen tot elf dagen te ontpoppen tot een volledig gevormde wesp.

De levenscyclus van de wesp. Afbeelding: Philippe Fernandez-Fournier

Complex
“Wespen die het gedrag van spinnen manipuleren is al eerder waargenomen, maar niet op een manier die zo complex is als deze,” zegt Fernandez-Fournier. “De wesp kaapt het gedrag en het brein van de spin volledig en laat hem dingen doen die hij nooit zou doen, zoals het verlaten van zijn nest en het spinnen van een web met een compleet andere structuur.” Hoe de wesp precies de spin in een zombie verandert, is nog niet helemaal duidelijk. Wetenschappers vermoeden dat de wesp hormonen injecteert die de spin doet denken dat hij zich in een ander levensstadium bevindt, of zich in ieder geval genoodzaakt voelt om zich van de kolonie af te scheiden.

Ook is nog niet helemaal zeker waarom de wesp het op de Anelosimus eximius spin gemunt heeft. “We denken dat de wespen zich richten op deze sociale spinnen omdat het een grote, stabiele gastheerkolonie en voedselbron biedt,” legt co-auteur Samantha Straus uit. “We ontdekten ook dat hoe groter de spinkolonie, hoe waarschijnlijker dat de wespen deze kolonie aanvallen.” Straus zal terugkeren naar Ecuador om te onderzoeken of de wespen generatie na generatie terugkeren naar dezelfde spinkolonies. Ook wil ze uitzoeken welk evolutionair voordeel dit zou kunnen hebben.

Bronmateriaal

"Newly discovered wasp turns social spiders into zombies" - The University of British Columbia

Afbeelding bovenaan dit artikel: Philippe Fernandez-Fournier

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd