Wetenschap is recept van Maya-blauw op het spoor

maya-blauw

Het prachtige, heldere Maya-blauw pronkt tot op de dag van vandaag op muren en aardewerk. Maar hoe de Maya’s deze verf maakten? Dat is een raadsel. Wetenschappers denken het recept nu echter eindelijk op het spoor te zijn.

De ingrediënten van het Maya-blauw kennen we. De verf bestond uit een organisch onderdeel (indigo, van de plant Indigofera suffruticosa) en een anorganisch onderdeel (palygorskiet, een soort klei). Maar hoe die twee bestanddelen precies bereid werden en uiteindelijk het Maya-blauw vormden? Dat weten wetenschappers niet goed. De huidige theorie stelt dat Maya-blauw op één unieke manier gemaakt werd en dat er dus ook maar één Maya-blauw is.

Verschillende tinten
Een nieuw onderzoek van twee universiteiten in Valencia trekt die theorie nu in twijfel. “We ontdekten een tweede pigment in de verf,” zo vertelt onderzoeker Antonio Doménech. Het gaat om het pigment dehydro-indigo. “Dit moet zich gevormd hebben door oxidatie van de indigo wanneer dit aan warmte werd blootgesteld. Indigo is blauw. Dehydro-indigo is geel. De aanwezigheid van beide pigmenten in verschillende verhoudingen zou het Maya-blauw een groenere of minder groene tint geven. Het is mogelijk dat de Maya’s wisten hoe ze de gewenste tint moesten verkrijgen door te variëren met de temperatuur waarmee de verf gemaakt werd, bijvoorbeeld door de mix korter of langer te verhitten of door meer of minder hout op het vuur te gooien.”

WIST U DAT…

…wetenschappers vorig jaar eindelijk bronnen van Maya-blauw hebben ontdekt?

Binding
Een andere vraag die wetenschappers er omtrent het Maya-blauw op nahouden, is hoe de indigo-moleculen zich aan de klei hechten. En ook die vraag denken de onderzoekers van de Spaanse universiteiten op te kunnen lossen. Wanneer zowel de klei als de kleurstof verhit worden tot een temperatuur tussen 120 en 180 graden Celsius, verdampt het water dat in de klei aanwezig is. De indigo bindt zich aan de klei (terwijl een deel van de indigo oxideert en dehydro-indigo vormt). En later vult de verf de lege kanalen in de klei (achtergebleven nadat het water is verdampt). De onderzoekers benadrukken dat het een hypothese is.

Eerder onderzoek
Het is niet voor het eerst dat wetenschappers voorzichtig conclusies trekken over de bereiding van het beroemde Maya-blauw: een helder verfje dat bovendien uitstekend in staat is gebleken om de tand des tijds te doorstaan. In 2008 stelden wetenschappers nog dat het hele mysterie omtrent Maya-blauw was opgelost. Ze hadden namelijk een kom gevonden met daarin de verf, gemixt met wierook. “Dus de simpele conclusie die ze toen trokken, was dat de verf bereid werd door wierook te verwarmen,” stelt Doménech, die zich in die simpele uitleg absoluut niet vinden kan.

Het Maya-blauw werd voor tal van doeleinden gebruikt. Zo is het aangetroffen op aardewerk, maar ook op muren, beeldhouwwerk en in geschriften van de Maya’s. Doménech sluit niet uit dat het Maya-blauw door de eeuwen veranderde en ook voor andere doeleinden werd gebruikt.

Bronmateriaal

"New clues in the search to rediscover the mysterious Maya Blue formula" - FECYT - Spanish Foundation for Science and Technology (via Eurekalert.org).
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Constantino Reyes (via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd