In de strijd tegen kanker krijgen we hulp uit onverwachte hoek: de modder in de achtertuin. In die grond leeft namelijk een amoebe die over een reserve-gen beschikt dat kanker een halt toe kan roepen.
Wij mensen beschikken over een gen dat tumors bestrijdt: het PTEN-gen. Wanneer we gezond zijn, onderdrukt het gen de groei van tumoren. Maar het gen muteert gemakkelijk, waardoor kankercellen zich toch kunnen vermenigvuldigen en tumoren kunnen vormen. Die PTEN-mutaties spelen in zeker veertig procent van alle gevallen van borstkanker, tot zeventig procent van alle gevallen van prostaatkanker en in bijna de helft van alle gevallen van leukemie een rol.
Andere aanpak
Helaas is het onbekend hoe we kunnen voorkomen dat PTEN muteert. En dus besloten onderzoekers van de universiteit van Iowa een andere aanpak te verkennen. Ze gingen op zoek naar een reserve-gen. Een gen dat op het moment dat het PTEN-gen zijn werk niet meer goed doet, kan bijspringen en het PTEN-gen kan vervangen.
Amoebe
En tijdens die zoektocht kwamen de onderzoekers uit bij een amoebe: Dictyostelium discoideum. Deze amoebe beschikt over het gen ptenA dat op vergelijkbare wijze als het menselijke PTEN-gen muteert. De onderzoekers ontdekten dat de amoebe tevens over een gen beschikt dat nauw aan ptenA verwant is: Ipten. Het gen voert dezelfde taken uit als ptenA, maar is ietsje minder actief. De onderzoekers vroegen zich af of het mogelijk zou zijn de activiteit van Ipten op te voeren en het zo tot een volwaardige vervanger van het ptenA-gen te maken. Ze namen de proef op de som. Ze krikten de activiteit van Ipten op en plaatsten het gen vervolgens in een cel met een gemuteerd ptenA-gen. Het Ipten-gen bleek alle tekortkomingen van het gemuteerde ptenA-gen te compenseren.
Mensen
De grote vraag is nu natuurlijk: werkt het ook zo in mensen? Als dat het geval blijkt te zijn, is dat bijzonder goed nieuws. Zodra mensen kanker krijgen door toedoen van een PTEN-mutatie zouden ze een medicijn kunnen slikken dat de activiteit van een verwant gen opkrikt en de kanker tegenhoudt. Het zou ertoe kunnen leiden dat die patiënten in de toekomst geen bestraling of chemotherapie meer nodig hebben.
De onderzoekers zijn al hard op zoek naar een vervanger van het PTEN-gen in mensen. Tot op heden hebben ze twee aan het PTEN-gen verwante genen ontdekt die het PTEN-gen wellicht kunnen vervangen. Die genen worden momenteel bestudeerd.
