Wetenschap ontdekt waarom muggen van mensen houden

mug

Ooit hadden de muggen die knokkelkoorts en gele koorts veroorzaken het voorzien op harige dieren. Maar duizenden jaren geleden kregen ze – helaas – een voorliefde voor mensen. Wetenschappers hebben nu ontdekt hoe die liefde ontstond: door een aanpassing in een gen.

Het dieet van de vrouwelijke muggen die knokkelkoorts en gele koorts veroorzaken bestond ooit enkel uit bloed afkomstig van harige dieren die leefden in het bos. Maar op een gegeven moment waren er een paar muggen die de overstap waagden: ze gingen in plaats van harige dieren, mensen bijten. “Het was evolutionair gezien echt een goeie keuze,” stelt onderzoeker Leslie Vosshall. “Wij voorzien muggen van de ideale levensstijl. We hebben altijd water in de buurt waarin ze zich kunnen voortplanten, we hebben geen haren en leven in grote groepen.”

Kenia
Maar wat moedigde de muggen aan om die overstap te maken? Om een antwoord te vinden op die vraag togen de onderzoekers naar een dorp in Kenia. In dit dorp leven twee verschillende populaties muggen op slechts enkele honderden meters afstand van elkaar. Het gaat om de soort Aedes aegypti formosus, geneigd om zijn eitjes buten te leggen en bosdieren te bijten, en Aedes aegypti aegypti, geneigd om de eitjes binnen (in watervaten) te leggen en mensen te bijten. “We denken dat we een idee kunnen krijgen van wat er duizenden jaren geleden gebeurde door te kijken naar dit dorpje in Kenia, omdat de spelers hier nog steeds aanwezig zijn.”

WIST JE DAT…

…het sperma van muggen kan ‘ruiken’?

Genen
De onderzoekers verzamelden een aantal van deze muggen. Vervolgens kruisten ze de twee soorten muggen met elkaar. Ze achterhaalden de voorkeuren van dit nageslacht en bestudeerden de genen van de muggen. “We wisten dat de muggen die liever mensen bijten zo geëvolueerd waren dat ze van onze geur houden,” vertelt Vosshall. Dus ging zij samen met haar collega’s in de insecten die een voorkeur hebben voor mensen op zoek naar genen met een verhoogde impressie in de antennes. Ze stuitten op veertien genen die sterk verband hielden met een liefde voor mensen. Maar één gen sprong er met kop en schouders bovenuit: Or4. Het gen kwam met name sterk tot uiting in de muggen die mensen beten.

Geur
De onderzoekers vermoedden dat Or4 de muggen helpt om een specifieke geur van mensen te detecteren. Om te achterhalen of dat werkelijk zo was, lieten ze proefpersonen gedurende 24 uur panty’s dragen. Vervolgens plaatsten ze die panty’s in een machine die de geur van deze stinkende panty’s ontleedde en de honderden individuele stofjes die samen de lichaamsgeur van een mens vormen blootlegde. Datzelfde deden ze met een panty gedragen door proefdieren. Uiteindelijk bleek de panty die door mensen gedragen werd één stofje af te geven dat niet door de panty gedragen door de proefdieren werd afgegeven. Het stofje is een belangrijk onderdeel van de geur die ons mensen onderscheidt van andere dieren. Maar waarschijnlijk zijn er nog andere genen en geuren die helpen verklaren waarom muggen zich aangetrokken voelen tot mensen. Wanneer de onderzoekers het betreffende stofje namelijk toevoegden aan de panty’s die gedragen waren door de proefdieren, werden deze panty’s in de ogen van de muggen die normaal mensen beten niet aantrekkelijker.

Er moeten waarschijnlijk dus meerdere genen worden aangewezen wanneer we proberen te verklaren waarom muggen zich tot ons aangetrokken voelen. Maar één gen is nu gedetecteerd. Het is een mooi begin, vindt Vosshall. “Er zijn heel veel dingen die muggen aan hun levensstijl moesten veranderen om rond mensen te kunnen leven.” De muggen moesten zich prettig voelen in de buurt van mensen, in plaats van in modderig water in relatief schoon water hun eitjes leggen, de huizen van mensen binnen durven gaan, enzovoort. “Dit paper geeft ons voor het eerst inzicht in wat er op genetisch niveau duizenden jaren geleden gebeurde toen de muggen deze veranderingen doormaakten.”

Bronmateriaal

"Research suggests how mosquitoes evolved an attraction to human scent" - Rockefeller.edu
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Muhammad Mahdi Karim (via Wikimedia Commons).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd