Wetenschap wijst grootste spiraalvormige sterrenstelsel in het universum aan

grootste spiraalvormige sterrenstelsel

Dat het spiraalvormige sterrenstelsel NGC 6872 indrukwekkend groot is, wisten astronomen al een tijdje. Maar dankzij nieuwe gegevens weten we nu dat het – voor zover bekend – het grootste spiraalvormige sterrenstelsel in het universum is.

Wanneer u NGC 6872 van het ene uiterste topje tot het andere uiterste topje zou willen opmeten, heeft u een lineaal van meer dan 522.000 lichtjaar nodig. Daarmee is het sterrenstelsel meer dan vijf keer groter dan onze Melkweg.

GALEX
Om de ware omvang van NGC 6872 te achterhalen, gebruikten onderzoekers gegevens die NASA’s Galaxy Evolution Explorer (GALEX) in het verleden heeft verzameld. “Zonder GALEX’ vaardigheid om zelfs het ultraviolette licht van de jongste en heetste sterren waar te nemen, zouden we de volle omvang van dit intrigerende systeem nooit erkend hebben,” vertelt onderzoeker Rafael Eufrasio.

Vorm
NGC 6872 heeft een opmerkelijke vorm. Deze wordt veroorzaakt door de interactie tussen het enorme spiraalvormige sterrenstelsel en het schijfvormige sterrenstelsel IC 4970 dat boven het hart van NGC 6872 staat. Astronomen gaan ervan uit dat grote sterrenstelsels zoals onze Melkweg en NGC 6872 mede zijn ontstaan door samensmeltingen met andere stelsels. Maar opvallend genoeg lijken NGC 6872 en IC 4970 (dit sterrenstelsel heeft slechts eenvijfde van de massa van NGC 6872) het tegenovergestelde te hebben gedaan. De interactie tussen de twee heeft niet geleid tot een samensmelting, maar juist tot het ontstaan van een klein, nieuw sterrenstelsel (op de afbeelding bovenaan dit artikel is het sterrenstelsel helemaal links, in de cirkel te zien). “Aan het uiteinde van de arm van NGC 6872 is – enkel in ultraviolet licht – een object zichtbaar, het lijkt een dwergsterrenstelsel te zijn,” vertelt onderzoeker Duilia de Mello.

Afbeelding: NASA's Goddard Space Flight Center, after C. Horellou (Onsala Space Observatory) and B. Koribalski (ATNF).
De studie onderschrijft een onderzoek uit 2007, waarin astronomen suggereerden dat een botsing tussen NGC 6872 en IC 4970 de oorzaak is van de bijzondere vorm van NGC 6872. IC 4970 zou zo’n 130 miljoen jaar geleden het dichtst bij NGC 6872 in de buurt zijn gekomen. Afbeelding: NASA’s Goddard Space Flight Center / C. Horellou (Onsala Space Observatory) / B. Koribalski (ATNF).

Helder
Dit dwergstelsel is in ultraviolet licht veel helderder dan andere delen van het sterrenstelsel en dat wijst erop dat er veel jonge sterren (minder dan 200 miljoen jaar oud) te vinden zijn. Overigens zijn de jongste sterren van NGC 6872 in beide armen aan de uiteinden te vinden: verder naar het midden toe, worden de sterren steeds ouder.

Net als alle balkspiraalstelsels bevat ook NGC 6872 in het hart een balk. De spiraalarmen lijken dus niet uit het centrum te komen, maar met elkaar verbonden te zijn door een centrale streep. De onderzoekers konden langs deze balk geen signalen van stervorming vinden en dat suggereert dat deze al zeker enkele miljarden jaren oud is. De oude sterren in deze balk geven wetenschappers een goed beeld van de sterren die het stelsel bevolkten alvorens de ontmoeting met IC 4970 plaatsvond.

Bronmateriaal

"NASA's GALEX Reveals the Largest-Known Spiral Galaxy" - NASA.gov
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door NASA's Goddard Space Flight Center / ESO / JPL-Caltech / DSS.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd