Een wereldkaart maken is verrassend ingewikkeld.
Eeuwenlang hebben kaartenmakers zich gekweld over hoe ze onze ronde planeet nauwkeurig op iets anders dan een wereldbol kunnen weergeven. Want hoe krijg je nou de continenten die op onze prachtige ronde aarde rusten natuurgetrouw op een platte kaart? Hoe je het ook wendt of keert: er ontstaat altijd een vervorming. Een drietal kaartenexperts besloot opnieuw een poging te doen. En dat leidt tot een verrassende nieuwe wereldkaart.
Mercator
Ondertussen hebben verschillende mensen al gepoogd om de wereld tweedimensionaal weer te geven. In de zestiende eeuw kwam bijvoorbeeld de Vlaamse cartograaf Gerardus Mercator met een kaart waarop de verschillende landen in ieder geval de juiste vorm hadden en de kompaskoersen getrouw werden weergegeven (dat laatste was handig voor de scheepvaart). Tot op de dag van vandaag wordt de Mercatorprojectie veelvuldig gebruikt en zie je deze bijvoorbeeld terug op de muren van klaslokalen. Ook is de kaart gebruikt als basis voor Google Maps. Hoewel deze kaart uitstekend lokale vormen weergeeft, vervormt deze de oppervlaktes nabij de Noord- en Zuidpool zo erg, dat poolgebieden meestal gewoon worden afgesneden.
De Mercatorprojectie. Zoals je kunt zien zijn de poolgebieden volledig vervormd. Antarctica lijkt groter dan alle andere continenten samen. Ook zijn de afstanden misleidend. Japan en Hawaï lijken erg ver uit elkaar. Afbeelding: Daniel R. Strebe via Wikimedia Commons
Winkel Tripel
De volgende die een poging waagde was Oswald Winkel. Hij creëerde de zogenoemde Winkel-tripelprojectie. De projectie is noch oppervlaktegetrouw noch hoekgetrouw, maar het geheel oogt prettig en in balans. Daarom verschenen wereldkaarten op basis van deze projectie in vele atlassen. Ook National Geographic verkoos deze kaart boven andere, mede omdat de polen nauwkeuriger worden weergegeven dan op de Mercatorprojectie. Toch vervormt het Antarctica nog steeds ernstig en is ook de plek van Japan niet onomstreden.
Veelvlakkige kaarten
Er was duidelijk een geheel nieuwe aanpak nodig. Bijvoorbeeld met een veelvlakkige wereldkaart. In 1943 brak Buckminster Fuller de wereld op in regelmatige vormen en gaf hij instructies voor het opvouwen en samenvoegen tot een veelvlakkige wereld. Hoewel op die manier de waarheidsgetrouwe vormen van continenten behouden bleven (Antarctica is bijvoorbeeld rond, zoals het hoort), versnipperden de oceanen en werden vele afstanden vergroot, bijvoorbeeld tussen Australië en Antarctica.
Nieuwe wereldkaart
Een drietal kaartenexperts heeft het nu over een hele andere boeg gegooid. Zij hebben nu een wereldkaart bedacht waarop de wereld met zo min mogelijk fouten wordt weergegeven. Hoe? De nieuwe kaart is dubbelzijdig en rond, vergelijkbaar met een grammofoonplaat of LP. En zo achteraf lijkt het behoorlijk voor de hand liggend. Waarom zou je geen tweezijdige kaart maken die beide kanten van de wereld laat zien? Het doorbreekt de grenzen van twee dimensies zonder het logistieke gemak – opslag en fabricage – van een platte kaart te verliezen. “Dit is een kaart die je in je hand kunt houden,” zegt onderzoeker Richard Gott.
Nauwkeurigste platte kaart ooit
Op de revolutionaire, dubbelzijdige kaart staan zo min mogelijk vervormingen. Antarctica en Australië worden bijvoorbeeld nauwkeuriger weergegeven dan op de meest andere kaarten en afstanden over oceanen of over polen zijn zowel nauwkeurig als gemakkelijk te meten, in tegenstelling tot eenzijdige platte kaarten. Het betekent dat deze fundamentele heroverdenking van hoe kaarten kunnen werken, heeft geresulteerd in de meest nauwkeurige, platte kaart ooit gemaakt.
De kaart is dus heel realistisch. Iets dat zoals uit bovenstaande blijkt, nog knap lastig is. “Onze kaart lijkt eigenlijk meer op de wereld dan andere platte kaarten,” stelt Gott. “Om de hele wereld te zien, hoef je ‘m alleen maar om te draaien.”
