Ondersteboven, vastgebonden met touwen om de enkels en bungelend aan een helikopter, is volgens onderzoekers de veiligste methode.
Het verplaatsen van een gigantische neushoorn is vanzelfsprekend geen makkelijke opgave. Toch is dit soms noodzakelijk. Bijvoorbeeld om de dieren te beschermen tegen stroperij of ze over verschillende leefgebieden te verspreiden om zo de genenpool gezond te houden. Maar hoe kun je zo’n dier eigenlijk het beste vervoeren? Wetenschappers zochten het uit.
Ondersteboven
Het komt regelmatig voor dat neushoorns naar afgelegen gebieden verplaatst moeten worden die helaas niet toegankelijk zijn met een auto. Dit laat dan ook vaak één optie over: de gigantische zoogdieren met een helikopter naar de gewilde locatie brengen. De dieren worden in dit geval verdoofd en met touwen om hun enkels vastgebonden. Ondersteboven bungelend aan een helikopter worden ze vervolgens naar locatie B gebracht. Hoewel deze methode al ongeveer tien jaar lang wordt gehanteerd, wisten wetenschappers eigenlijk niet of dit ook echt de beste manier is om een neushoorn te vervoeren. Wat zijn eigenlijk de klinische effecten van deze methode? En zijn er negatieve consquenties als de dieren wakker worden?
Wat we wel weten, is dat de verdovende medicatie die de neushoorns ingespoten krijgen om ze te kalmeren, gevaarlijk kunnen zijn. “Deze medicijnen zijn krachtige opioïden,” vertelt onderzoeker Robin Radcliff. “Ze zijn duizend keer krachtiger dan morfine en hebben daarnaast bijwerkingen zoals ademhalingsproblemen, verminderde zuurstof in het bloed en een hoger metabolisme. Deze bijwerkingen kunnen de gezondheid van de neushoorns aantasten en zelfs tijdens het vangen en verplaatsen tot sterfgevallen leiden.”
Verergeren
De onderzoekers voorspelden dat de gevaarlijke effecten van deze opioïden zouden verergeren wanneer een neushoorn ondersteboven aan een helikopter bungelt. We weten namelijk dat bijvoorbeeld paarden in deze ongemakkelijke positie minder goed adem kunnen halen, waarschijnlijk als gevolg van de zware buikorganen die tegen de longen en borstholte drukken. Daarom dacht men dat deze methode mogelijk riskanter is dan het vervoeren van neushoorns terwijl ze op platform op hun zij liggen.
Studie
De onderzoekers besloten de proef op de som te nemen en reisden af naar het Waterberg Plateau National Park, gelegen in centraal Namibië. Hier onderzochten ze samen met de plaatselijke Namibische natuurbeschermers twaalf neushoorns. De dieren werden verdoofd en vervolgens in twee verschillende posities geplaatst: of ondersteboven bungelend aan een grote kraan (om de situatie van een helikopter na te bootsen) of liggend op hun zij. Vervolgens maten de onderzoekers de ademhaling en de bloedsomloop in beide posities en vergeleken deze met elkaar.
Uitkomst
De bevindingen zijn opmerkelijk. Want de verzamelde gegevens ontkrachten de voorspellingen van de onderzoekers. Opvallend genoeg blijkt de beste manier om neushoorn te vervoeren ondersteboven te zijn. “We ontdekten dat een neushoorn aan zijn voeten ophangen veiliger is dan we dachten,” zegt Radcliff. “De neushoorns die ondersteboven hingen hadden een iets betere luchttoevoer – zij het in geringe mate – dan de dieren die op hun zij lagen. Hoewel dit onverwacht was en de marges klein, levert het toch een belangrijke bijdrage om de veiligheid van de neushoorns tijdens het vangen en verdoven te verbeteren.”
Hoewel de bevindingen uit de studie wellicht wat komisch klinken, is het essentiële informatie voor natuurbeschermers die deze bedreigde soort proberen te redden. Toch zijn we er volgens Radcliff nog niet. “Onze volgende stap in dit onderzoek is om de neushoorns wat langer ondersteboven te laten hangen,” vertelt hij. “Op die manier willen we de werkelijke helikoptervlucht beter nabootsen, die soms wel dertig minuten kan duren. Nu we weten dat we een neushoorn gedurende een korte tijd veilig ondersteboven kunnen laten hangen, willen we gaan onderzoeken of dat dit ook over een langer tijdsbestek het geval is.”
