Alles voor de wetenschap.
Beerdiertjes zijn misschien wel de meest gemartelde diertjes op onze planeet. Niet alleen hebben wetenschappers ze blootgesteld aan extreme hitte, ingevroren en compleet laten uitdrogen, tevens zijn ze onder een onbarmhartig felle en kiemdodende ultraviolette lamp gelegd en zijn ze van hun zuurstof ontnomen. Toen de kranige beerdiertjes dit alles wisten te overleven, werden ze ook nog eens de ruimte in geschoten, waar ze werden blootgesteld aan gevaarlijke kosmische straling en vacuüm. Allemaal met hetzelfde resultaat: het beerdiertje is niet kapot te krijgen.
Ruimte
Alles bij elkaar zou je kunnen stellen dat beerdiertjes waarschijnlijk de meest onverwoestbare diertjes op aarde zijn. En blijkbaar ook in de ruimte. Ze kunnen krankzinnige omstandigheden overleven. En dat leidde bij een nieuwe onderzoeksgroep tot een interessante vraag. Want zouden ze misschien ook inslagen op planeten of manen het hoofd kunnen bieden? “We weten niet of er leven in de ruimte is, maar één van de meest hardnekkige organismen op aarde zijn beerdiertjes,” vertelt onderzoeker Mark Burchell in een interview met Scientias.nl. “Ze zijn blootgesteld aan de omstandigheden in de ruimte en blijken bestand tegen vacuüm en straling. Als ze zich op een ruimterots zouden bevinden die op ramkoers ligt met een planeet, zouden ze dat weten te overleven?”
Hoge snelheid
De onderzoekers wilden in hun studie met name bestuderen of beerdiertjes de extreem hoge snelheden die bij zo’n inslag komen kijken, kunnen overleven. En dat is een interessante vraag. In de ruimte zijn namelijk heel veel hemellichamen te vinden. En we weten dat meteorieten van verschillende hemellichamen zich over de ruimte kunnen verspreiden en ergens anders neer kunnen komen. Zo is de aarde bijvoorbeeld ook al talloze malen gebombardeerd met meteorieten van naaste buur Mars. Hoewel het onwaarschijnlijk is dat er op verscheidende hemellichamen leven is geëvolueerd, zou tijdens inslagen mogelijk wel biologisch materiaal uitgewisseld kunnen zijn. Veel wetenschappers vermoeden bijvoorbeeld dat de bouwstenen voor leven door toedoen van meteorieten op aarde belandden. Bovendien zijn er ook brokstukken van de aarde op de maan terechtgekomen. En de vraag rijst of beerdiertjes – als aardse stenen deze zouden bevatten – inslagen op de maan kunnen overleven.
Weet je nog toen in 2019 de Israëlische maanlander op de maan crashte? Het hield de gemoederen bezig. Mede omdat er aan boord van de Israëlische maanlander niet alleen ongeveer 100 miljoen cellen van 25 verschillende mensen en andere organismen opgeslagen lagen, maar ook duizenden beerdiertjes. De vraag rees of ze de crash zouden kunnen hebben overleefd en er nu talloze beerdiertjes op de maan te vinden zijn.
Om te kijken of beerdiertjes naast alle gruwelijke experimenten die ze al hebben ondergaan ook inslagen kunnen overleven, besloten wetenschappers de onfortuinlijke diertjes simpelweg af te vuren. “De beerdiertjes waren bevroren,” vertelt Burchell. “Vervolgens hebben we ze in een speciaal geweer geplaatst en ze met hoge snelheid afgevuurd. Daarna zochten we weer naar de reeds afgeschoten beerdiertjes.” Op deze manier bootsten de onderzoekers een meteoriet of komeet na die een planetair lichaam treft en beerdiertjes bevat die bevroren zijn in het ijs. Met behulp van microscopie probeerde het team vervolgens te achterhalen of ze de ‘inslag’ hadden overleefd.
Overleving
Wederom blijken beerdiertjes zich kranig staande te houden. Want uit de bevindingen blijkt dat beerdiertjes inslagen tot ongeveer 900 meter per seconde kunnen overleven. Dit komt overeen met een schokdruk van 1,14 GPa (gigapascal). Voor je beeldvorming, 1 GPa = 10.000 bar. De luchtdruk op aarde is 1,031 bar. Dus de schokdruk in dit experiment is 11.400 keer zoveel als de luchtdruk op aarde. “In dit geval vonden we intacte beerdiertjes terug,” schrijven de onderzoekers in de studie. “Bij hogere snelheden vonden we alleen nog versnipperde fragmenten van beerdiertjes.”
Maan
Het betekent dat beerdiertjes dus zelfs – tot op zekere hoogte – met een goede afloop uit een geweer geschoten kunnen worden. Al is het de vraag of de snelheden en de schokdruk die ze aan kunnen, ook genoeg is om buitenaardse inslagen het hoofd te bieden. “We weten dat stenen van de aarde de maan kunnen raken,” stelt Burchell. “De gemiddelde snelheden en de bijkomende schokdruk waarmee deze stenen op de maan afkoersen zijn echter iets te hoog voor beerdiertjes om die te overleven. Een fractie van dergelijk materiaal kan echter ook met een lagere snelheid – en dus met een lagere schokdruk – de maan raken. En sommige beerdiertjes zouden in staat kunnen zijn om die reis wel te overleven.”
Leven op de maan?
Nu vraag je je natuurlijk af of er dan misschien toch beerdiertjes op de maan vertoeven. Al is die kans volgens Burchell toch vrij klein. “Mochten ze inslagen al overleven, dan moeten ze nog op de maan zelf kunnen gedijen,” zegt hij. “En dat is vrij onwaarschijnlijk.” Waarom? Dat heeft ermee te maken dat ze niet in staat zijn om actief te leven op de maan. De maan heeft namelijk geen atmosfeer en is mede daardoor een wel erg barre omgeving. Het betekent dat de kans vrij klein is dat beerdiertjes op de maan – als ze daar al heelhuids aankomen – overleven.
Ondanks die uitkomst, onderstreept het onderzoek wederom dat beerdiertjes heel wat aan kunnen. Zelf met hoge snelheid uit een geweer geschoten worden kan nu toegevoegd worden aan de groeiende lijst van rare dingen die beerdiertjes kunnen overleven. “Het zijn taaie beestjes,” besluit Burchell.
