Zeeslak blijkt wegwerp-piemel te hebben

zeeslak

Japanse wetenschappers hebben een wel heel bijzondere ontdekking gedaan. Ze ontdekten dat de zeeslak C. reticulata zijn penis na de daad wegwerpt en een nieuwe laat groeien. En dat gaat snel: 24 uur later is de zeeslak alweer in staat om de nieuwe penis te gebruiken.

Dat schrijven de onderzoekers in het blad Biology Letters. Ze deden hun ontdekking toen ze de zeeslak Chromodoris reticulata bestudeerden. Deze zeeslak is een hermafrodiet. Dat wil zeggen dat deze zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen heeft.

Weggooien
De onderzoekers zetten een aantal zeeslakken bij elkaar in een aquarium en observeerden wat er gebeurde. De zeeslakken benaderden elkaar en raakten elkaar even aan. Op dat moment zat hun penis nog grotendeels ‘opgerold’ in hun lichaam. Wanneer de zeeslakken gingen paren, ‘rolden’ ze hun penis af en plaatsten deze in elkaars vagina en paarden. Dat duurde enkele tientallen seconden tot enkele minuten. Daarna duwden ze elkaar weg. De penis van de zeeslakken bevindt zich in dit stadium nog buiten het lichaam en wordt – in ieder geval het deel dat zich dan buiten het lichaam bevindt – niet lang na het paren (binnen een half uurtje) door de zeeslakken ‘weggegooid’.

Twee zeeslakken plaatsen hun penissen in elkaars lijf. Foto:
Twee zeeslakken plaatsen hun penissen in elkaars lijf. Foto: Biology Letters / doi: 10.1098/rsbl.2012.1150
Biol. Lett. 23 April 2013 vol. 9 no. 2 20121150.

Een nieuwe laten groeien
Vervolgens hebben de zeeslakken 24 uur nodig om hun penis opnieuw te laten groeien, zo stellen de onderzoekers. Ze trekken die conclusie op basis van een tweede experiment. Ze zetten een zeeslak die negen uur geleden voor het laatst had gepaard bij een zeeslak die meer dan 24 uur geleden voor het laatst paarde. De zeeslak die negen uur geleden voor het laatst paarde, kon zijn penis nog niet optimaal gebruiken. Maar wanneer zeeslakken ongeveer 24 uur de tijd kregen om te herstellen, was het anders. Dan konden zij hun penis gewoon weer gebruiken. En in principe kan dat proces zich best een aantal keren op rij herhalen: de onderzoekers waren er getuige van hoe een zeeslak in drie keer 24 uur tijd drie keer zijn penis verloor en drie keer een nieuw exemplaar liet groeien en succesvol paarde. Dat de zeeslakken zich zo snel kunnen herstellen, hebben ze waarschijnlijk te danken aan een weefsel dat in hun lichaam achterblijft nadat de penis is weggegooid. Dit ‘rekbare’ weefsel kan wellicht uitgroeien tot een nieuwe penis.

Sperma blijft achter een haakje aan de penis hangen. Foto:
Sperma blijft achter een haakje aan de penis hangen. Foto: Biology Letters / doi: 10.1098/rsbl.2012.1150
Biol. Lett. 23 April 2013 vol. 9 no. 2 20121150.
Haakjes
De onderzoekers bestudeerden de penissen die de zeeslakken achterlieten. Zo ontdekten ze dat zich op de geslachtsdelen verschillende naar achteren gerichte puntjes bevinden. In de puntjes zat flink wat sperma. Mogelijk gebruikt de zeeslak de puntjes om sperma van concurrenten uit de vagina van zijn sekspartner te verwijderen. Maar zeker weten de onderzoekers dat niet: daarvoor zal eerst DNA-onderzoek plaats moeten vinden.

Maar waarom?
De haakjes kunnen mogelijk wel verklaren waarom de zeeslakken hun penissen ‘weggooien’. Het is waarschijnlijk zeer lastig om de penis met de haakjes nadat deze helemaal is uitgerold weer helemaal netjes op te rollen en in het lichaam op te bergen. “Die moeilijkheid moet de essentiële reden voor het weggooien van de penis zijn,” schrijven de onderzoekers.

Gemiste kans?
Het weggooien van de penis lijkt zo misschien heel logisch. Toch is dat het niet. Want de zeeslak is door het weggooien van de penis toch enige tijd niet in de gelegenheid om te paren. Dat is inderdaad een nadeel, zo stellen de onderzoekers. Maar het weggooien van de penis heeft ook voordelen en die wegen waarschijnlijk op tegen het nadeel. Het voordeel is dat de zeeslak een penis met haakjes kan ontwikkelen waarmee deze sperma van tegenstanders kan verwijderen.

Het is niet heel ongewoon dat dieren bepaalde lichaamsdelen ‘weggooien’. Een bekend voorbeeld is natuurlijk de hagedis die in geval van nood zijn staart los kan laten en daarna weer een nieuw exemplaar laat groeien. Het weggooien van geslachtsdelen is echter een stuk zeldzamer. Er zijn slechts enkele soorten waarvan we weten dat ze hun geslachtsdeel opofferen. Slakken uit het geslacht Ariolimax bijvoorbeeld. Deze slak leeft op het land. Alleen kiest deze er niet zelf voor om zijn geslachtsdeel te verliezen: dat doet zijn partner hem aan. Een ander groot verschil is dat deze landslak zijn geslachtsdeel niet opnieuw kan laten groeien.

Bronmateriaal

"Disposable penis and its replenishment in a simultaneous hermaphrodite" - Royalsocietypublishing.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door Tony Shih (cc via Flickr.com).

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd