Wat eigenlijk niemand echt had verwacht, gebeurde gisterenavond: IJsland versloeg Engeland met 2-1. En dus staat IJsland nu in de kwartfinale, terwijl de wetenschap een pietsje voor gek staat.
Weer heel wat onderzoekers hebben zich in aanloop naar het EK aan een voorspelling gewaagd. Maar had iemand de stunt van gisteren aan zien komen? We gingen het eens even na.
Kunstmatige intelligentie
Zwitserse onderzoekers maken handig gebruik van kunstmatige intelligentie om te voorspellen welk team een EK-wedstrijd wint. Hun voorspellingen zijn gebaseerd op een complex model dat niet zozeer kijkt naar eerder behaalde resultaten van een team, maar naar eerder behaalde resultaten van elk individu in het team. Hierdoor is de dataset waaruit dit model put heel omvangrijk. “We bepalen niet alleen welk team beter is – we berekenen exact hoeveel beter het team is,” vertelde onderzoeker Victor Kristof daar eerder over. Het model kijkt bijvoorbeeld hoeveel tijd een speler op het veld heeft doorgebracht en hoe het team presteerde op het moment dat deze speler stond opgesteld. Naast die harde data houdt het model ook nog eens rekening met een andere factor: onvoorspelbaarheid. Nou, en onvoorspelbaar was het gisteren. En dat zag zelfs de Zwitserse kunstmatige intelligentie niet aankomen. Het model voorspelde namelijk dat IJsland 28 procent kans had om de wedstrijd tegen de Engelsen te winnen.
Marktwaarde
Doen Duitse onderzoekers het dan beter? Wetenschappers van de Vrije Universiteit Berlijn voorspelden voorafgaand aan het EK welke landen het het verst zouden schoppen op basis van de marktwaarde van de teams. Het zal je niet verbazen dat IJsland er in hun voorspelling karig van afkomt. De onderzoekers stelden te verwachten dat het IJslandse voetbalteam – met een marktwaarde van zo’n 42 miljoen euro – er al in de voorrondes uit zou vliegen. De grote winnaars van het EK zouden Duitsland (met de hoogste marktwaarde: 562 miljoen euro) en het inmiddels niet meer deelnemende Spanje (marktwaarde: 558 miljoen euro) zijn. Het moge duidelijk zijn: marktwaarde is niet de beslissende factor op het EK!
Eerder behaalde resultaten
Door naar Goldman Sachs dat zich ook aan een voorspelling waagde. De investeringsbank kijkt naar eerder behaalde resultaten en maakt gebruik van simulaties om te voorspellen hoe het EK gaat verlopen. De bank had redelijk goede hoop dat IJsland door zou gaan naar de tweede ronde (47,5 procent kans), maar zag het land zeker niet de kwartfinale halen (14,3 procent kans). Naar aanleiding van een paar goede wedstrijden van IJsland stelde de bank de verwachtingen eind vorige week een beetje bij, maar de kans dat IJsland de kwartfinale zou halen bleef vrij laag: 24,9 procent. Zelfs de bankiers zagen dit dus niet aankomen. Overigens hadden zij ook het succes van België onderschat. Goldman Sachs dacht dat de Belgen 47,8 procent kans hadden om de kwartfinale te halen (later werd deze kans wel bijgesteld naar 68,5 procent). Inmiddels weten we dat België met 0-4 over Hongarije heen is gewalst en met opgeheven hoofd in de kwartfinale staat.
Hoe nu verder? De Zwitserse modellen laten zich daar op dit moment nog niet over uit en ook Goldman Sachs heeft zijn modellen nog niet van een update voorzien. En dus kijken we voor nood maar even naar de Euro 2016-simulator, een speeltje van de Vrije Universiteit Berlijn. Het leuke van deze simulator is dat je er zelf mee aan de slag kunt. De simulator houdt rekening met eerder behaalde resultaten, maar ook met onder meer de marktwaarde, plek op de FIFA-ranglijst, thuisvoordeel en de ELO-rating (de sterkte van een speler). Voorafgaand aan de simulaties kun je zelf kiezen hoe sterk je die laatstgenoemde variabelen mee wilt laten wegen. Als we ze allemaal even zwaar mee laten wegen en 10.000 simulaties uitvoeren, voorspelt het model dat IJsland er in de volgende ronde uitvliegt. Het zou slechts 20 procent kans hebben om de Fransen in te maken. Voor de Belgen ziet het er beter uit: zij hebben 77 procent kans om Wales naar huis te sturen en goede kansen om vervolgens ook de halve finale door te rollen. Sterker nog: volgens deze simulaties heeft België maar liefst 21 procent kans om het EK te winnen. Gedoodverfde winnaars blijven echter Frankrijk en Duitsland. Voor wat de voorspellingen waard zijn..
