Zo houden Chariklo en Haumea hun ringen op hun plaats

Onderzoek onthult dat de vreemde hemellichamen geen manen nodig hebben om hun ringen in stand te houden.

Als je denkt aan een ringenstelsel, denk je waarschijnlijk aan machtige planeten zoals Saturnus en Neptunus. Maar de afgelopen jaren hebben onderzoekers ontdekt dat ook kleinere hemellichamen ringen kunnen bezitten. Zo werden ringen ontdekt rond Chariklo, een kleine planetoïde die zich tussen Saturnus en Uranus bevindt. Maar ook Kuipergordelobject Haumea – qua grootte vergelijkbaar met Pluto – heeft ze.

Hoe dan?
Het roept natuurlijk de vraag op hoe deze kleine hemellichamen hun ringen op hun plaats houden. Bij de grote planeten zoals Saturnus is hiervoor een cruciale rol weggelegd voor zogenoemde herdermanen die door hun zwaartekracht de stofdeeltjes waaruit een ring is opgebouwd, bijeen houden. Maar bij Chariklo en Haumea gaat dat anders, zo schrijven onderzoekers in het blad Nature Astronomy. “De ringen worden dankzij de onregelmatige vorm van de hemellichamen bijeengehouden door de zwaartekracht,” aldus onderzoeker Maryame El Moutamid.

Deze artistieke impressie laat Chariklo en zijn ringen zien. Afbeelding: ESO / L. Calçada / M. Kornmesser / Nick Risinger (skysurvey.org).

Volgens de onderzoekers hebben Haumea en Chariklo dus geen manen nodig om hun ringen in stand te houden. Maar hoe zorgen ze er dan precies voor dat de ringen op hun plaats blijven en de stofdeeltjes niet wegzweven? In het geval van Chariklo hangen de overlevingskansen van zijn ringenstelsel nauw samen met de opmerkelijke, onregelmatige vorm die het hemellichaam heeft. Zo bezit de planetoïde bijvoorbeeld een hoge berg die eigenlijk dezelfde rol speelt als de herdersmanen rond Saturnus: met zijn zwaartekracht houdt de berg de ringen bijeen.

Een artistieke impressie van Haumea. Afbeelding: NASA (via Wikimedia Commons).

Haumea kan zijn ringen vasthouden dankzij een snelle rotatie die voorkomt dat de ringen uitgesmeerd worden over de omringende ruimte, dunner worden en uiteindelijk verdwijnen. “In het geval van Chariklo worden de ringen begrensd door onregelmatigheden. In het geval van Haumea speelt de langgerekte vorm (die het resultaat is van een snelle rotatie, red.) een rol,” aldus El Moutamid.

Bronmateriaal

"Odd bodies, rapid spins keep cosmic rings close" - Cornell University
Afbeelding bovenaan dit artikel: ESO / L. Calçada / M. Kornmesser / Nick Risinger (skysurvey.org

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd